Έφυγε η Αλεξανδρινή συγγραφέας Έλεν – Έλλη Γκιάλη – αποτίνουμε φόρο τιμής στο λογοτεχνικό και ανθρώπινο ανάστημά της

Με καθυστέρηση και θλίψη η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας ενημέρωσε μέσω της ιστοσελίδας της την ελληνική παροικία, για την απώλεια της Αλεξανδρινής και Αβερωφίτισσας συγγραφέως Έλεν-Έλλης Γκιάλη. Την είδηση μετέφερε στην Κοινότητα, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος κ. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης που δήλωσε: «Ο λογοτεχνικός και πνευματικός κόσμος την αποχαιρέτησε ανήμερα του Αγίου Πνεύματος, με εκείνη να αφήνει πίσω της ένα πολύτιμο αποτύπωμα λόγου, μνήμης και πολιτισμού».

Η Έλεν-Έλλη Γκιάλη γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, όπου και αποφοίτησε από το Αβερώφειο Εκπαιδευτήριο της Ελληνικής Κοινότητας. Με τη διαρροή του ελληνισμού, έφυγε για σπουδές στο Παρίσι. Ο πολιτισμός και η διαχείριση χορηγικών προγραμμάτων ήταν το αντικείμενο με το οποίο ξεκίνησε την επαγγελματική της πορεία, μέσα από μεγάλες εταιρίες, στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Συνέχισε να συνεργάζεται με πολιτιστικούς φορείς στη Γαλλία και σ’ άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα ασχολήθηκε, μέσω των δήμων και άλλων οργανισμών, με θέματα που αφορούν τον πολιτισμό, με φεστιβάλ κλασικής μουσικής και άλλες σχετικές δραστηριότητες. Το βιβλίο “Στην Αλεξάνδρεια ζάχαρη και στο Μισίρι ρύζι” αποτέλεσε το πρώτο που αποφάσισε να εκδώσει.

Με ευαισθησία, ιστορική συνείδηση και γλώσσα στοχαστική, έφερε στο φως τον κόσμο της ελληνοαιγυπτιακής παροικίας, τις μνήμες της παιδικής της ηλικίας, αλλά και τα ευρύτερα πολιτισμικά τραύματα του 20ού αιώνα.

Η Αλεξάνδρεια, σημαντικός εμπορικός σύνδεσμος Ανατολής και Δύσης, εκείνη την εποχή συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό Ελλήνων, οι οποίοι καταφέρνουν να διακριθούν και να πλουτίσουν. Η ανάληψη της εξουσίας από τον Μωχάμετ Άλη ενθαρρύνει και άλλους Έλληνες να έρθουν στη χώρα. Η κοινότητα των Ελλήνων αλλά και οι κοινότητες άλλων εθνικοτήτων, όπως των Αρμένιων και των Γάλλων, συντελούν στη δημιουργία μιας ακμάζουσας αστικής τάξης και θέτουν τα θεμέλια για την κοσμοπολίτικη ανάπτυξη της Αλεξάνδρειας.

Στο πολυσέλιδο μυθιστόρημά της «Στην Αλεξάνδρεια ζάχαρη και στο Μισίρι ρύζι» των εκδόσεων Κέδρος, καλύπτει 150 χρόνια ζωής της ελληνικής κοινότητας στην Αίγυπτο. Η συγγραφέας σκιαγραφεί με ζεστασιά και ακρίβεια έναν κόσμο κοσμοπολίτικο αλλά και ευάλωτο, που άκμασε. Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα που αφηγείται την ιστορία των Ελλήνων της Αιγύπτου, εστιάζοντας σε δύο οικογένειες και την πορεία τους στη χώρα των Φαραώ για 150 χρόνια, παράλληλα με την άνοδο και την πτώση της δυναστείας του Μωχάμετ Άλι. Το βιβλίο περιγράφει την εγκατάσταση των Ελλήνων στην Αίγυπτο, την κοινωνική και πολιτική τους ζωή, τις προσδοκίες και τις κατακτήσεις τους, αλλά και τις αγωνίες τους για το μέλλον. Αναδεικνύει την πνευματική ατμόσφαιρα της Αλεξάνδρειας, με αναφορές στην λογοτεχνική ζωή, τις εφημερίδες και τους συγγραφείς, με κυρίαρχη την παρουσία του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη. Επιπλέον, το βιβλίο περιγράφει την καθημερινότητα των Ελλήνων Αιγυπτιωτών, τις γειτονιές, τα γιορτάσια και τις βεγγέρες τους, καθώς και την αγωνία τους για το μέλλον μιας κοινότητας που βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ μιας ακμάζουσας παροικίας και ενός αβέβαιου μέλλοντος. Συνοπτικά, το βιβλίο προσφέρει μια συναρπαστική ματιά στην ιστορία των Ελλήνων της Αιγύπτου, μέσα από τις διηγήσεις των μελών των δύο οικογενειών, και αναδεικνύει την πλούσια κοινωνική, πολιτική και πνευματική ζωή της Αλεξάνδρειας.  

Το άλλο μυθιστόρημα της εξαιρετικής συγγραφέως από την Αλεξάνδρεια, της κ. Γκιάλη, το “ΑΣΑΛΕΥΤΕΣ ΜΝΗΜΕΣ”, το δεύτερο που εξέδωσε η Έλεν Γκιάλη, διαδραματίζεται στα τέλη του 18ου με αρχές δέκατου ένατου αιώνα.  Εποχή των μεγάλων αυτοκρατοριών, των επαναστάσεων, των πληθυσμιακών μετακινήσεων αλλά και των σπουδαίων επιτευγμάτων. Οι νεοσύστατες, μικρές έως τότε, κοινότητες της Διασποράς στην Τεργέστη, στην Οδησσό, στη Μασσαλία, στη Βιέννη και στην Αλεξάνδρεια, που εκείνη την περίοδο ήταν υπό γαλλική κατοχή, συσπειρώνουν τους Έλληνες. Η Αλεξάνδρεια, σημαντικός εμπορικός σύνδεσμος Ανατολής και Δύσης, συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό Ελλήνων, οι οποίοι καταφέρνουν να διακριθούν και να πλουτίσουν. Η ανάληψη της εξουσίας από τον Μωχάμετ Άλη ενθαρρύνει και άλλους Έλληνες να έρθουν στη χώρα. Η κοινότητα των Ελλήνων αλλά και οι κοινότητες άλλων εθνικοτήτων, όπως των Αρμένιων και των Γάλλων, συντελούν στη δημιουργία μιας ακμάζουσας αστικής τάξης και θέτουν τα θεμέλια για την κοσμοπολίτικη ανάπτυξη της Αλεξάνδρειας. Εν τω μεταξύ κηρύσσεται η Ελληνική Επανάσταση. Ο Ιμπραήμ πασάς, γιος του Μωχάμετ Άλη, αναλαμβάνει την καταστολή της στην Πελοπόννησο. Την περίοδο αυτή πολλοί Έλληνες αιχμάλωτοι στέλνονται δούλοι στην Αίγυπτο. Μέσα από τις αφηγήσεις των οικείων τους, που ήρθαν να τους αναζητήσουν, καθώς και από τις μαρτυρίες των Ευρωπαίων διπλωματών, ξετυλίγεται η ιστορία τους. Οι πιο τυχεροί από αυτούς, αφού απέκτησαν την ελευθερία τους, επέστρεψαν στην πατρίδα ή ενσωματώθηκαν στην ελληνική παροικία. Άλλοι όμως χάθηκαν στις φυλακές και στα χαρέμια της Ανατολής. Σημαντικός σταθμός το οικονομικό κραχ του 1870. Έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με όλα τα κραχ που ακολούθησαν σε αδύναμους λαούς με ανεπτυγμένο πολιτισμό. Ένας μεγαλομανής χεβίδης και μια ασύδοτη αυλή κυβερνώντων είναι σοβαροί λόγοι για να τους προσεγγίσουν, υποκινούμενοι από τις Μεγάλες Δυνάμεις, δανειστές όπως οι Ρότσιλντ. Αυτή η Αλεξάνδρεια, ο τόπος όπου το 1863 γεννήθηκε ο Κ. Π. Καβάφης, αποτελεί το σκηνικό στο οποίο οι ήρωες του βιβλίου βιώνουν τις ματαιώσεις τους, αμφισβητούν, τολμούν, ερωτεύονται και μας προσκαλούν σ’ ένα γοητευτικό ταξίδι πίσω στο χρόνο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Η Έλλη Γκιάλη δεν υπήρξε μόνο συγγραφέας και ευγενέστατος άνθρωπος σπάνιας κοπής, υπήρξε χαρακτηριστικό δείγμα εκείνων των ανθρώπων, που ο αστικός πολιτισμός της πόλης της Αλεξάνδρειας μπορεί ακόμη να φέρνει στον  κόσμο.

Η Έλεν – Έλλη Γκιάλη ήταν φορέας πολιτισμού, γέφυρα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, και μαρτυρούσε μέσα από τα κείμενά της τη σημασία της μνήμης, της γλώσσας και της ρίζας συνδέοντας άρρηκτα τη λογοτεχνική αφήγηση με την ιστορική έρευνα, όπως αναφέρεται και στην σελίδα της Κοινότητας των Ελλήνων στην Αλεξάνδρεια. Η απώλειά της αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Όμως, τα έργα της θα συνεχίσουν να μιλούν στις ψυχές των αναγνωστών, να συνδέουν γενιές και να θυμίζουν ότι η λογοτεχνία δεν είναι απλώς αφήγηση, αλλά παρουσία – ακόμη και μετά τον θάνατο.

Είχαμε την τιμή να την γνωρίσουμε δια ζώσης και πάντα λόγω της τεράστιας επιθυμίας και ανάγκης της για κοινωνική προσφορά. Η γνωριμία με την Αλεξανδρινή συγγραφέα Έλλεν – Έλλη Γκιάλη θα είναι πάντα ένα από τα σημαντικά, που η ζωή μας προσέφερε ως δώρο για την ενασχόληση δεκαετιών με τον ομογενειακό και απόδημο ελληνισμό καθώς και με τον πολιτισμό του.

Αποτίνουμε φόρο τιμής στην μεγάλη Αλεξανδρινή συγγραφέα. Θα είναι πάντα ζωντανή στις βιβλιοθήκες, που θα κοσμούνται από τα βιβλία της.

Νίκος Ν. Νομικός