Δωρεές με προϋποθέσεις, ανάσα στις Δημοτικές Βιβλιοθήκες και … ανταλλακτική βιβλιοθήκη

Κούτες γεμάτες από βιβλία βρίσκονται μέσα και δίπλα από έναν μπλε κάδο ανακύκλωσης στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η εικόνα μιας περαστικής που αναζητά κάτι ενδιαφέρον μέσα σε αυτά, πριν καταλήξουν στο κοντινότερο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, φέρνει και πάλι στην επιφάνεια το ερώτημα: τι μπορούν να γίνουν τα βιβλία, ώστε να μην καταλήγουν να γίνονται πολτός;

Την ίδια ώρα, στους διαδρόμους του τμήματος ταξινόμησης της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης Θεσσαλονίκης, κούτες που ξεχειλίζουν από βιβλία περιμένουν το λιγοστό προσωπικό να τα επεξεργαστεί και να τα εντάξει -αν πληρούν τα κριτήρια- στις συλλογές της. Αν απορριφθούν, ίσως χαριστούν στο κοινό μέσω παζαριών ή θα αποσταλούν στην Κεντρική Υπηρεσία Δωρεών, για να εξοπλίσουν άλλες βιβλιοθήκες ή φορείς.
Η Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, διαθέτει συλλογές βιβλίων διαφόρων θεματικών κατηγοριών, που απευθύνονται σε ενήλικες και παιδιά, βιβλία παλαιοτέρων εκδόσεων (παλαιά και σπάνια συλλογή από το 1498), ξενόγλωσση συλλογή, καθώς επίσης αρχείο εφημερίδων (160 τίτλοι) και περιοδικών (1.982 τίτλοι). Μέσα στο 2024 εμπλούτισε τις συλλογές της με 2.308 νέα τεκμήρια, τα οποία απέκτησε από αγορές αλλά και από δωρεές.
«Η Διεύθυνση Βιβλιοθηκών λαμβάνει δωρεές βιβλίων από φορείς και ιδιώτες και το Τμήμα Βιβλιοθηκονομικής Υποστήριξης και Βιβλιοδεσίας, είναι αρμόδιο για την αποδοχή αυτών, τη μετέπειτα επεξεργασία και αποστολή τους στις Βιβλιοθήκες του δικτύου μας, είτε με τη δωρεά τους προς τρίτους. Το 2024 αποδεχθήκαμε 2.161 δωρεές ανωνύμου και 5.679 δωρεές επωνύμων», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Διεύθυνσης Βιβλιοθηκών Δήμου Θεσσαλονίκης Παρασκευή Μανάκου.

Με ποια κριτήρια τα βιβλία δωρεών περνούν την πόρτα της Βιβλιοθήκης;

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη ενθαρρύνει τις δωρεές, τόσο στην Κεντρική Βιβλιοθήκη, όσο και στο δίκτυο των 14 Περιφερειακών Βιβλιοθηκών που διαθέτει. Καθώς όμως η λογική πίσω από τις δωρεές πρέπει να είναι η ενίσχυση των βιβλιοθηκών και όχι η εκκαθάριση προσωπικών αποθηκών, υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που απαρτίζουν τον κανονισμό δωρεών.
«Δεν δεχόμαστε κανένα λεξικό ή εγκυκλοπαίδεια οποιασδήποτε θεματικής ή χρονολογίας, καθώς έχουμε ήδη πλήρη κάλυψη. Άλλωστε, μετά την αύξηση του ίντερνετ και των μηχανών αναζήτησης άρχισαν να καταργούνται οι εγκυκλοπαίδειες και μάλιστα πολλές από αυτές είναι παρωχημένες. Να φανταστείτε ότι από κάποιες απουσιάζουν πληροφορίες όπως π.χ. τα Νόμπελ Λογοτεχνίας του Σεφέρη ή του Ελύτη», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Έλσα Οικονομίδου, υπεύθυνη Ταξινόμησης και Δωρεών και διευκρινίζει ότι τέτοιου είδους πληροφοριακό υλικό, δεν δανείζεται και η επεξεργασία, ανάγνωση ή χρήση, γίνεται μόνο εντός του χώρου της βιβλιοθήκης.

Αντίθετα, γίνονται δεκτά βιβλία σύγχρονης λογοτεχνίας των τελευταίων πέντε έως οκτώ ετών, αλλά και παλαιότερα κλασικά, υπό την προϋπόθεση ότι βρίσκονται σε καλή κατάσταση και δεν υπάρχουν ήδη στη συλλογή. Βιβλία με υπογραμμίσεις, σημειώσεις ή φθορές απορρίπτονται, όπως επίσης νομικά ή πολύ εξειδικευμένα επιστημονικά έργα, που προτείνονται για δωρεά σε πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Το «ευχαριστώ» του Δήμου και η ανταπόδοση στο αναγνωστικό κοινό

Ο κάθε πολίτης που δωρίζει βιβλία, δηλώνει αν επιθυμεί ευχαριστήρια επιστολή, ενώ αν πρόκειται για μια αξιόλογη δωρεά με περισσότερα από 100 σώματα, τότε αποστέλλεται ένα επιπλέον ευχαριστήριο από το γραφείο δημάρχου. «Τον περασμένο Φεβρουάριο δεχτήκαμε μία δωρεά άνω των 4.000 αξιόλογων τίτλων, ενώ πρόσφατα δεχτήκαμε άλλα 1.100 βιβλία από μία μόνο προσφορά», εξηγεί η κ. Οικονομίδου και περιγράφει τη διαδικασία που ακολουθείται στη συνέχεια.
«Αφού γίνει η καταγραφή της δωρεάς, μετά αναζητούμε κάθε βιβλίο ξεχωριστά για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει ήδη στις βιβλιοθήκες μας. Σ’ αυτήν την περίπτωση το καταχωρίζουμε ως αντίτυπο. Αν δεν υπάρχει, πρέπει πρώτα να προηγηθεί η ταξινόμηση», λέει αναφερόμενη στην περιγραφική και θεματική καταλογογράφηση στο αυτοματοποιημένο σύστημα που έχει εγκαταστήσει η βιβλιοθήκη.

Βέβαια η κ. Μανάκου τονίζει ότι η έλλειψη Βιβλιοθηκονόμων δυσχεραίνει την εκτέλεση των αρμοδιοτήτων και επηρεάζει και τη συνολική εικόνα όλου του δικτύου Βιβλιοθηκών. «Οι αλλεπάλληλες συνταξιοδοτήσεις, η μη πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού εδώ και τριάντα χρόνια, οι άδειες των υπαρχόντων υπαλλήλων δημιουργούν ασυνέπεια και ασυνέχεια στη ροή των εργασιών της Δ/νσης καθώς και των σκοπών που εξυπηρετεί», υπογραμμίζει.
Όσα βιβλία δεν εντάσσονται στις συλλογές, προσφέρονται στο κοινό μέσω παζαριών, ενώ πλέον, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, βιβλία διατίθενται σε τακτική βάση στην είσοδο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης, ώστε οι πολίτες που περνούν, να τα παραλαμβάνουν δωρεάν. «Επίσης κρατάμε και βιβλία για δωρεές προς τρίτους, γιατί έχουμε αιτήσεις από σχολεία, πολιτιστικούς φορείς, νοσοκομεία, ακόμα και ΚΑΠΗ, οπότε ενισχύουμε τις ήδη υπάρχουσες βιβλιοθήκες τους ή στεκόμαστε αρωγοί στη δημιουργία νέων βιβλιοθηκών», προσθέτει η Έλσα Οικονομίδου.

Τα πιο πολυδανεισμένα βιβλία και ο ρόλος της τηλεόρασης

Για τις ιδιαίτερες σχέσεις των αναγνωστών με τις βιβλιοθήκες της γειτονιάς και τα βιβλία που «δεν προλαβαίνουν να μείνουν στο ράφι», κάνει λόγο από την πλευρά της η αναπληρώτρια προϊσταμένη του Τμήματος Περιφερειακών Βιβλιοθηκών του Δήμου Θεσσαλονίκης Λένα Παπαθανασίου. «Αν ένα βιβλίο κάνει 30 – 40 δανεισμούς συνήθως φθείρεται και αντικαθίσταται, εφόσον βρεθεί αντίτυπο μέσω δωρεάς», λέει χαρακτηριστικά κάνοντας γνωστό ότι στις Περιφερειακές Βιβλιοθήκες του δήμου, είναι δυνατόν να γίνονται και κρατήσεις βιβλίων, που μάλιστα, μέσα στο 2024 ξεπέρασαν τις 1.500. Όπως εξηγεί, αυτό συμβαίνει κυρίως με τα μυθιστορήματα που γίνονται τηλεοπτικές σειρές. «Υπάρχουν αναγνώστες που διαβάζουν ένα βιβλίο πολύ πρόσφατης έκδοσης και το δωρίζουν άμεσα. Αυτοί οι άνθρωποι δεν ζητάνε ποτέ ευχαριστήριο καθώς χαίρονται και μόνο που έρχονται και βλέπουν το καινούργιο βιβλίο που μπαίνει την άλλη στιγμή στο ράφι», σημειώνει.

Εκφράζοντας μάλιστα την προσωπική της άποψη ως βιβλιοθηκονόμος, υπογραμμίζει πως οι δωρεές δίνουν λύση στο να εντάσσονται στις βιβλιοθήκες τα ευπώλητα βιβλία. «Δεν μπορούμε να εξαντλούμε τον προϋπολογισμό των δημοτών για να αγοράζουμε τα ευπώλητα. Η βιβλιοθήκη πρέπει να προωθεί την καλή λογοτεχνία και να προάγει το ποιοτικό κριτήριο ανάγνωσης», αναφέρει.

Το Γυάλινο Περίπτερο μετατρέπεται σε ανταλλακτική βιβλιοθήκη στη Νέα Παραλία 

Την αποκάλυψη ότι το Γυάλινο Περίπτερο του δήμου Θεσσαλονίκης, που βρίσκεται στον Κήπο των Γλυπτών στη Νέα Παραλία, μέσα στους επόμενους μήνες θα μετατραπεί σε μία ανταλλακτική βιβλιοθήκη, έκανε η Παρασκευή Μανάκου. «Εκεί οι δωρεές θα παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο και η λογική με τα βιβλία που θα ισχύει θα είναι “ αφήνεις ένα, παίρνεις ένα”», επισημαίνει, λέγοντας πως ήταν μία ιδέα του δημάρχου Στέλιου Αγγελούδη.
Το περίπτερο θα στελεχωθεί από υπάλληλο και ενδέχεται να λειτουργεί και ως σημείο πώλησης εκδόσεων του δήμου (Κέντρο Ιστορίας, Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο). Η έναρξη λειτουργίας αναμένεται το φθινόπωρο.

Οι αριθμοί «μιλούν»

Η ζωντανή λειτουργία της βιβλιοθήκης αποτυπώνεται και στους αριθμούς: Το 2024, στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης εγγράφηκαν 1.550 νέα μέλη και εξυπηρετήθηκαν 65.166 πολίτες, με συνολικούς δανεισμούς 103.316 βιβλίων. Επιπλέον, 17.691 πολίτες εξυπηρετήθηκαν τηλεφωνικά και εστάλησαν 1.010 email.
Αντίστοιχα, στις 14 Περιφερειακές Βιβλιοθήκες του δήμου καταγράφηκαν 262.238 δανεισμοί και 125.926 επισκέψεις, εκ των οποίων 1.202 ήταν νέες εγγραφές μελών. Αριθμοί που επιβεβαιώνουν πως τα βιβλία συνεχίζουν να έχουν ζωή – αρκεί να μην καταλήξουν στον κάδο…

ΑΠΕ