Η Ροδόπη σε κόκκινο συναγερμό. Το δημογραφικό αδιέξοδο της Θράκης με εθνικές συνέπειες

Από τις 870 γεννήσεις που καταγράφηκαν το 2015, φτάσαμε στις 398 το 2024 και μόλις στις 222 το πρώτο επτάμηνο του 2025 σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών

Η έλλειψη κρίσιμων μέτρων υπονομεύει τη δυνατότητα εγκατάστασης νέων οικογενειών, εντείνοντας περαιτέρω την ήδη σοβαρή δημογραφική κρίση και καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολη την αναστροφή της υφιστάμενης κατάστασης

Τα παραδείγματα δημογραφικής συρρίκνωσης της Ξυλαγανής και των Προσκυνητών

Η Ροδόπη χάνει τα παιδιά της. Από τις 870 γεννήσεις που καταγράφηκαν το 2015, φτάσαμε στις 398 το 2024 και μόλις στις 222 το πρώτο επτάμηνο του 2025 σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών. Μια μείωση δηλαδή της τάξης του 54,3% σε μια μόνο δεκαετία η οποία δείχνει όχι μόνο να παγιώνεται αλλά και μεγαλώνει με απρόβλεπτες συνέπειες για την περιοχή.

Ο πίνακας που ακολουθεί δείχνει το μέγεθος της κατάρρευσης των γεννήσεων την τελευταία δεκαετία σε όλη την ΑΜΘ αλλά και την πρώτη με διαφορά θέση που κατέχει η Ροδόπη.

Η πτώση των γεννήσεων δεν ήταν ένα παροδικό φαινόμενο μόνο μεταξύ των ετών 2023-2024 όπου η ΠΕ Ροδόπης σημείωσε πρωτοφανή μείωση της τάξης του -36% σε έναν μόνο χρόνο, αφού η τάση συνεχίζεται αδιάκοπα και το 2025.

Τα δεδομένα αυτά αποτυπώνουν δεκαετίες πολιτικής αδιαφορίας, που έχουν αφήσει την περιοχή να μαραζώνει κοινωνικά και οικονομικά.

Δυστυχώς, ακόμη και τα πρόσφατα μέτρα που ανακοίνωσε το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας αλλά και το Υπουργείο Άμυνας για περιοχές της Π.Ε Έβρου (προγράμματα στέγασης και μετεγκατάστασης), δεν συμπεριλαμβάνουν την Ροδόπη, με αποτέλεσμα η περιοχή να παραμένει εκτός ουσιαστικής στήριξης.

Η έλλειψη αυτών των κρίσιμων μέτρων υπονομεύει τη δυνατότητα εγκατάστασης νέων οικογενειών, εντείνοντας περαιτέρω την ήδη σοβαρή δημογραφική κρίση και καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολη την αναστροφή της υφιστάμενης κατάστασης.

Μια Πολιτεία η οποία διαθέτει ήδη από τις αρχές του 2024 πλούσια στατιστικά -οικονομικά δεδομένα της δραματικής κοινωνικοοικονομικής και δημογραφικής κατάστασης , αναλύσεις αλλά και προτάσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ανάταξη της κατάστασης, όμως μέχρι σήμερα περιορίζεται στο ρόλο του θεατή.

Μεγάλη ευθύνη όμως έχει και η τοπική αυτοδιοίκηση. Εκεί όπου χρειαζόταν να υψώσει την φωνή της και να διεκδικήσει, αλλά και πρωτοβουλίες και δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση από μέρους της, προτίμησε την σιωπή και την αδράνεια . Μια σιωπηλή συνενοχή θα λέγαμε η οποία επιτάχυνε αυτή την κατάρρευση.

Η δραματική δημογραφική κατάσταση στη Ροδόπη όμως δεν είναι μόνο θέμα της πόλης της Κομοτηνής. Αντικατοπτρίζεται καθημερινά και ακόμη πιο σκληρά στους οικισμούς της, όπου η κοινωνική και οικονομική ζωή πλήττεται άμεσα.

Το παράδειγμα των Προσκυνητών

Ο Οικισμός Προσκυνητών της Δημοτικής Ενότητας Μαρωνείας του Δήμου Μαρωνείας Σαπών ως παράδειγμα δημογραφικής και οικονομικής κατάρρευσης. Οι Προσκυνητές, μαζί με τους όμορους οικισμούς Ιμέρου, Ξυλαγανής και Μαρώνειας, συνθέτουν ένα φυσικό τρίγωνο μεγάλης στρατηγικής σημασίας. Για δεκαετίες αποτέλεσαν βασικούς τροφοδότες της ανάπτυξης της πόλης της Κομοτηνής αλλά και όλης της Ροδόπης. Σήμερα βιώνουν μια πρωτοφανή δημογραφική, οικονομική και κοινωνική κατάρρευση.

Τα Δημογραφικά στοιχεία του Μονίμου πληθυσμού του οικισμού των Προσκυνητών είναι σοκαριστικά. Ένας οικισμός ο οποίος μέχρι και το 1981 αριθμούσε περισσότερους από 1000 κατοίκους βιώνει σήμερα μια πρωτοφανή δημογραφική κατάρρευση αφού είδε τους κατοίκους της να μειώνονται;

Το 2001 σε 768.
Το 2011 σε 604 (–21,3%).
Το 2021 σε 378 (–37,4%).
Και το 2025 σε μόλις 317 (–58,7%) λόγω των καταγεγραμμένων θανάτων μεταξύ 2021-2025.

Παρατηρείται δηλαδή μια μείωση των κατοίκων της σε ποσοστό 58,7% μόλις σε 24 χρόνια. Τα στοιχεία που παρατίθενται δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφιβολίας ότι η Ροδόπη, και ειδικότερα οι οικισμοί της Δημοτικής Ενότητας Μαρώνειας με χαρακτηριστικό παράδειγμα τους Προσκυνητές, βρίσκονται σε πορεία βαθιάς και ίσως μη αναστρέψιμης κρίσης. Ένας οικισμός (όπως και όλοι οι παραπάνω) που καλείται να αντιμετωπίσει πλην των άλλων προβλημάτων και τα έντονα νεόφερτα εποικιστικά φαινόμενα.

Μόνο στον οικισμό των Προσκυνητών έχουν αλλάξει χέρια περίπου 20 ακίνητα τα τελευταία χρόνια, ενώ δεκάδες είναι και οι μεταβιβάσεις που γίνονται στους γύρω οικισμούς. Το φαινόμενο του “ιδιότυπου εποικισμού”, το οποίο είχαμε επισημάνει ήδη από τις αρχές του 2024, παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Η έλλειψη ουσιαστικών μέτρων στήριξης της τοπικής κοινωνίας από την πολιτεία, υπό το πλαίσιο του αφηγήματος περί τουριστικής ανάπτυξης, ενισχύει περαιτέρω την κινητικότητα των επίδοξων αγοραστών στην περιοχή.

Το παράδειγμα της Ξυλαγανής

Στην ίδια και ακόμη πιο δύσκολη θέση βρίσκεται σήμερα και ο αποδεκατισμένος οικισμός της Ξυλαγανής ο οποίος μετρά πολύ λιγότερους από 900 κατοίκους, ο οποίος όχι μόνο δεν έλαβε καμιά μέριμνα από την πολιτεία, αλλά θα λέγαμε πως τιμωρήθηκε αυστηρά με την εφαρμογή της νέας αρχιτεκτονικής της τοπικής αυτοδιοίκησης με την ονομασία “Καλλικράτης. Ένας ανασχεδιασμός ο οποίος έγινε η ταφόπλακα για όλους τους οικισμούς της ενότητας Μαρωνείας αφού πραγματοποιήθηκε χωρίς καμία μελέτη συνεπειών.

Η Ξυλαγανή λοιπόν ήταν ένας οικισμός που υπήρξε έδρα του Δήμου Μαρωνείας έως το 2010 όπου αναγκάστηκε να συνενωθεί με τον Δήμο των Σαπών. Μια λανθασμένη πολιτική κίνηση που δυστυχώς δεν αποτράπηκε καταδικάζοντας σε μαρασμό όλη την περιοχή. Ένας οικισμός ο οποίος φιλοξενούσε μέχρι τότε δύο υποκαταστήματα τραπεζών, αλλά και πληθώρα υπηρεσιών και καταστημάτων κάθε είδους, λόγω του κύκλου εργασιών και της οικονομίας που πραγματοποιούνταν σε αυτόν. Σήμερα ρημάζει οικονομικά και δημογραφικά πληρώνοντας ακριβά το τίμημα αυτών των λανθασμένων πολιτικών.

Απαιτούνται στοχευμένα μέτρα

Κάθε καθυστέρηση λοιπόν στην ανάληψη πρωτοβουλιών σήμερα δεν είναι απλώς χαμένος χρόνος. Είναι απώλεια ανθρώπινου δυναμικού, οικονομικής δραστηριότητας και φυσικά κοινωνικής συνοχής. Απαιτούνται λοιπόν άμεσα και στοχευμένα μέτρα για τη στήριξη των οικογενειών, μέτρα ενίσχυσης της στέγης, της τόνωσης της τοπικής οικονομίας και φυσικά ανάπτυξη και δημιουργία υποδομών, με ενεργό ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Χρειάζεται επίσης και ένας εκ βάθρων διοικητικός ανασχεδιασμός για την ανάταξη αυτής της περιοχής με το πολύ πλούσιο παραλιακό μέτωπο.

Η Ροδόπη δεν αντέχει άλλη αδράνεια. Ο χρόνος μετρά εις βάρος της και το τίμημα κάθε καθυστέρησης είναι ήδη πολύ βαρύ. Οι παρεμβάσεις που θα γίνουν τώρα θα καθορίσουν αν η περιοχή θα ανασάνει ξανά ή θα χαθεί οριστικά.

Αναφέρθηκα με έμφαση και περισσότερες λεπτομέρειες στον οικισμό των Προσκυνητών, αφού αποτελεί τον τόπο όπου γεννήθηκα και ενηλικιώθηκα. Μέσα από την πενταετή ενασχόλησή μου ως πρόεδρος του Συλλόγου του οικισμού Κρυονερίου που ανήκει γεωγραφικά σε έκταση της πρώην κοινότητα Προσκυνητών, γνωρίζω καλά τα προβλήματα αλλά και τις αγωνίες των κατοίκων. Αυτή η γνώση με υποχρεώνει να μιλήσω ανοιχτά.

Σημείωση Χρόνου Κομοτηνής: Τα στοιχεία γεννήσεων που παραθέτει ο αρθρογράφος είναι 100% αληθινά κι επίσημα. Ωστόσο, πρέπει να διευκρινίσουμε -χωρίς να αλλάζει η ουσία του κειμένου στο παραμικρό- ότι υπάρχουν γεννήσεις Ροδοπιτών που καταγράφονται στο Ληξιαρχείο Αλεξανδρούπολης, διότι οι γεννήσεις λαμβάνουν χώρα στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης.

Πηγή: ΧΡΟΝΟΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ
Του Γιώργο Καρακωστίδη