Μνημόσυνο για το υποβρύχιο «Πρωτεύς» – αφιέρωμα στην πρώτη ναυτική μας απώλεια στον Β’ Π.Π.

Η Ένωση Απόστρατων Αξιωματικών Ναυτικού, παράρτημα Κέρκυρας, με συνέπεια στην παράδοση, πραγματοποίησε στο ακριτικό νησί των Όθωνών την καθιερωμένη τελετή-μνημόσυνο της απώλειας του υποβρυχίου «Πρωτεύς» που βυθίστηκε αύτανδρο βόρεια της θαλάσσιας περιοχής ανοικτά των Οθωνών στα στενά του Οτράντο, 11 μίλια από το νησί Σασών.

Η σεμνή τελετή έγινε το Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου 2025 με την παρουσία τοπικών αρχών, αντιπροσώπων της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και λιγοστών μόνιμων κατοίκων του ακριτικού νησιού.

Το υποβρύχιο «Πρωτεύς» ήταν η πρώτη απώλεια του πολεμικού μας ναυτικού από την έναρξη του πολέμου ενάντια στο φασιστικό άξονα.

Την 29η Δεκεμβρίου 1940, Ιταλική νηοπομπή, αποτελούμενη από μεταγωγικά πλοία τα οποία συνοδεύονταν από το ιταλικό τορπιλοβόλο ANTARES έπλεαν ανοικτά των Οθωνών.

Το υποβρύχιο «Πρωτεύς» που περιπολούσε στην περιοχή, επιτέθηκε με τορπίλες εναντίον της νηοπομπής καταφέρνοντας να βυθίσει το οπλιταγωγό SARDEGNA. Μετά την εξαπόλυση των τορπιλών το «Πρωτεύς» έχασε το καταδυτικό του βάθος με αποτέλεσμα να ανέλθει στην επιφάνεια, να γίνει αντιληπτό και να βυθιστεί αύτανδρο με εμβολισμό από το τορπιλοβόλο ANTARES.

Όπως κάθε χρόνο, η Ένωση Απόστρατων Αξιωματικών Ναυτικού, παράρτημα Κέρκυρας, ανέλαβε και οργάνωσε την επετειακή τελετή μνήμης στο ακριτικό νησί των Οθωνών.

Σε ατμόσφαιρα ιδιαίτερα φορτισμένη, οι απόστρατοι που έλαβαν το λόγο εξήραν τον ηρωισμό του πληρώματος του υποβρυχίου «Πρωτεύς» θυμίζοντας ότι διαχρονικά, μόνο με αγώνα και θυσίες κερδίζεται η μάχη κατά του φασισμού. Η τελετή ξεκίνησε με δοξολογία, επιμνημόσυνη δέηση, και ομιλίες εντός του ναού της «Αγίας Τριάδας».

Στη συνέχεια ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση στο σύμβολο θυσίας και τιμής, στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου πεσόντων «Πρωτεύς» με την εκφώνηση ονομάτων των ηρωικώς πεσόντων ναυτών και κατάθεση στεφάνων εκ μέρους των απόστρατων αξιωματικών καθώς και κατάθεση στεφάνων από αντιπροσωπείες της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Κέρκυρας.

Το Υποβρύχιο Πρωτεύς

Το υποβρύχιο Πρωτεύς Ι (Υ3) (τύπου Πρωτεύς παραγγέλθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση στη Γαλλία το 1927 μαζί με άλλα τρία όμοιου τύπου υποβρύχια, τα Γλαύκος ΙΙ, Νηρεύς Ι και Τρίτων. Το Πρωτεύς Ι ναυπηγήθηκε μεταξύ 1927–1929 στα ναυπηγεία Ateliers & Chantiers de la Loire στη Ναντ, το 1928 ύψωσε την Ελληνική σημαία και στις 31 Αυγούστου 1929 παραλήφθηκε και εντάχθηκε στο Ελληνικό βασιλικό πολεμικό ναυτικό με τον κωδικό “Y3”.

Το σκάφος είχε διαστάσεις 68,6 x 5,7 x 4,1 μέτρα και εκτόπισμα 790 τόνων (ή 960 τόνων εν καταδύσει) και κινείτο με δυο έλικες. Το σύστημα πρόωσης αποτελείτο από 2 κινητήρες ντίζελ, τύπου Sulzer, ισχύος 1.420 nhp για κίνηση στην επιφάνεια και 2 ηλεκτροκινητήρες ισχύος 1.200 nhp για κίνηση εν καταδύσει. Το σκάφος επανδρωνόταν από πλήρωμα 41 ανδρών. Ο οπλισμός του αποτελείτο από 8 τορπιλοσωλήνες των 533 χιλ. (6 στην πλώρη και 2 στην πρύμνη), 1 πυροβόλο των 100 χιλ. και 1 πολυβόλο των 40 χιλ. Το ΠΡΩΤΕΥΣ, όπως και τα υπόλοιπα πέντε υποβρύχια του στόλου, είχε υπερβεί το όριο της επιχειρησιακής του δράσης, τα 10 έτη σύμφωνα με τον κατασκευαστή του, παρέμενε όμως σε υπηρεσία λόγω του ότι ο παροπλισμός του είχε κριθεί αδύνατος καθώς δεν υπήρχε δυνατότητα προμήθειας νέων σκαφών.

Πώς χάθηκε το Υποβρύχιο Πρωτεύς

29 Δεκεμβρίου 1940: Το υποβρύχιο «Πρωτεύς» Υ-3 τορπιλίζει και βυθίζει το ιταλικό μεταγωγικό “Sardegna” αλλά μηχανική βλάβη το κάνει να αναδυθεί. Γενόμενο αντιληπτό από το συνοδό πλοίο, το τορπιλοβόλο “Antares”, καταδιώκεται και εμβολίζεται με αποτέλεσμα να βυθιστεί αύτανδρο.

Το υποβρύχιο «Πρωτεύς» εκτελούσε περιπολία στα ανοιχτά της Αλβανίας, όταν εντόπισε μια μικρή νηοπομπή αποτελούμενη από τα οπλιταγωγά “Sardegna” (11.452 τόνων), “Piemonte” (13.972 τόνων) και “Italia”, τα οποία μετέφεραν ιταλικά στρατεύματα από τον Αυλώνα της Ηπείρου στο Πρίντεζι με τη συνοδεία ενός μικρού πολεμικού. Περίπου 11 μίλια δυτικά της μικρής νήσου Σάσσωνος, ο πλοίαρχος Χατζηκωνσταντής, κυβερνήτης του «Πρωτεύς», εκτόξευσε δέσμη τορπιλών εναντίον του “Sardegna”. Δύο από αυτές το πέτυχαν στην πλώρη και το πλοίο έλαβε κλίση στα αριστερά και βυθίστηκε.

Η εξαπόλυση των τορπιλών προκάλεσε ανισορροπία στο παλιό υποβρύχιο που αναγκάστηκε να ανέλθει στην επιφάνεια. Στις 10:05 το πρωί το συνοδό τοπιλοβόλο “Antares” (κυβερνήτης ο υποπλοίαρχος Niccolò Nicolini) εντόπισε την πλώρη του «Πρωτεύς» σε απόσταση 1.500 μέτρων και αύξησε ταχύτητα για να το εμβολίσει. Παρά τις προσπάθειες του πληρώματος, το ελληνικό υποβρύχιο δεν απέφυγε τη μοίρα του και δέχτηκε συντριπτικό πλήγμα ακριβώς μπροστά από τον πύργο από το ελαφρύ (630 τόνων) περιπολικό με αποτέλεσμα να βυθιστεί τάχιστα. Το ιταλικό πολεμικό εξαπέλυσε και τέσσερις βόμβες βυθού εναντίον του. 6 αξιωματικοί και 42 ναύτες και υπαξιωματικοί πνίγηκαν στο ναυάγιο.

H απώλεια του «Πρωτεύς», πρώτου της κλάσης του στο Πολεμικό Ναυτικό, ήταν η πρώτη ελληνικού υποβρυχίου στον πόλεμο και σε επιχειρήσεις γενικότερα. Το “Antares” είχε μικρές ζημιές από την πρόσκρουση και αφού περισυνέλεξε 220 ναυαγούς από το “Sardegna” (άλλοι 25 χάθηκαν με το πλοίο), συνέχισε την αποστολή του.

Το πλήρωμα του Πρωτέα που βυθίστηκε μαζί του

Κατά την τελευταία πολεμική περιπολία του Πρωτεύς Ι επέβαιναν στο σκάφος 48 άτομα:

01. Μιχαήλ Χατζηκωνσταντής (Πλωτάρχης – Κυβερνήτης)

02. Γεώργιος Μαριδάκης (Υποπλοίαρχος)

03. Θεόδωρος Κονίδης (Υποπλοίαρχος)

04. Ανδρέας Τουρνάς (Υποπλοίαρχος)

05. Κυριάκος Νικολαράκος (Αρχικελευστής μηχανικός)

06. Διονύσιος Τηλέμαχος (Αρχικελευστής μηχανικός)

07. Αντώνιος Καφετζής (Κελευστής ηλεκτρολόγος)

08. Ιωάννης Κυριαζής (Κελευστής μηχανικός)

09. Θρασύβουλος Τσάτσας (Υποκελευστής Α΄ τηλεγραφητής)

10. Αναστάσιος Ντόντος (Υποκελευστής Α΄ τορπιλητής)

11. Βασίλης Γεωργίου (Υποκελευστής Α΄ μηχανικός)

12. Αχιλλέας Τούλης (Υποκελευστής Α΄ μηχανικός)

13. Θεόδωρος Σανούδος (Υποκελευστής Α΄ μηχανικός)

14. Δημήτριος Γιανέλλης (Υποκελευστής Α΄ πυροβολητής)

15. Αναστάσιος Αναστασόπουλος (Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος)

16. Γεώργιος Τσαλίκης (Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος)

17. Παναγιώτης Σκλάβος (Υποκελευστής Β΄ τορπιλητής)

18. Ηλίας Κατσουράνης (Υποκελευστής Β΄ τορπιλητής)

19. Ναπολέων Άνθης (Δίοπος ηλεκτρολόγος)

20. Διονύσιος Άννινος (Δίοπος ηλεκτρολόγος)

21. Νικόλαος Αρμένης (Ναύτης εθελοντής ηλεκτρολόγος)

22. Σπυρίδων Βλάχος (Ναύτης μηχανικός)

23. Παντελής Βουτσινάς (Ναύτης εθελοντής ηλεκτρολόγος)

24. Σπυρίδων Γιαλυψός (Ναύτης εθελοντής εσχαρεύς)

25. Σταμάτιος Γιατράκος (Δίοπος μηχανικός)

26. Χαράλαμπος Δελής (Ναύτης εθελοντής πυροβολητής)

27. Κωνσταντίνος Δημητρακόπουλος (Δίοπος σηματωρός)

28. Χρήστος Ζαφείρης (Δίοπος μηχανικός)

29. Παναγιώτης Θεοδώσης (Δίοπος τορπιλητής)

30. Γεώργιος Κάψος (Ναύτης εθελοντής τηλεγραφητής)

31. Εμμανουήλ Λεβαντής (Ναύτης εθελοντής ηλεκτρολόγος)

32. Γεώργιος Λιάτσης (Ναύτης εθελοντής ηλεκτρολόγος)

33. Παναγιώτης Μηνάς (Ναύτης εθελοντής μηχανικός)

34. Γεώργιος Μοριανός (Ναύτης μηχανικός)

35. Σταύρος Μουσούλης (Ναύτης εθελοντής σηματωρός)

36. Δημήτριος Ορφανός (Ναύτης εθελοντής αρμενιστής)

37. Ζαχαρίας Πανταλέων (Δίοπος αρμενιστής)

38. Μιχαήλ Παπαπαναγής (Δίοπος μηχανικός)

39. Παναγιώτης Παράσχης (Δίοπος σηματωρός)

40. Ελευθέριος Περδικούρης (Δίοπος μηχανικός)

41. Απόστολος Σκαράκης (Δίοπος τορπιλητής)

42. Γεώργιος Τηλέμαχος (Ναύτης εθελοντής μηχανικός)

43. Αριστείδης Τούσσας (Δίοπος μηχανικός)

44. Παναγιώτης Φουρίκης (Δίοπος τορπιλητής)

45. Πέτρος Χατζηδημητρίου (Ναύτης τορπιλητής)

46. Κωνσταντίνος Χελιώτης (Δίοπος αρμενιστής)

47. Γεώργιος Χρυσανθόπουλος (Ναύτης νοσοκόμος)

48. Πέτρος Ψυλλάς (Δίοπος τηλεγραφητής)

Ποιός ήταν ο Πρωτέας στην ελληνική μυθολογία 

Στην Αρχαία ελληνική μυθολογία ο Πρωτεύς ήταν ένας πρώιμος προφητικός θαλάσσιος θεών, ήταν επίσης θεός των ποταμών και των τεράστιων σε ποσότητα ωκεάνιων υδάτων, ο Όμηρος τον αποκαλεί “ηλικιωμένο θεό των υδάτων”. Η ορολογία με την οποία καταγράφεται ο θεός “απλησίαστη θάλασσα που μεταμορφώνεται” ταυτίζεται με την ασταμάτητη αλλαγή της επιφάνειας της θάλασσας λόγω των κυμάτων. Ο Πρωτεύς μπορεί να προβλέψει το μέλλον και να αλλάζει συνέχεια μορφές ώστε να μπορεί να μην απαντήσει σε ερωτήσεις, απαντά μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις που βρεθεί σε αδιέξοδο. Το Επίθετο του σημαίνει “πολύπλοκος”, “μεταβλητός” και “ευέλικτος”. Το όνομα του Πρωτέως μεταφράζεται επιπλέον ως “πρώτος” ή “πρωτόγονος” ή “πρωτότοκος”. Η αναφορά σχετίζεται με την πεποίθηση ότι ήταν ο μεγαλύτερος γιος του θεού Ποσειδώνα, μεγαλύτερου από τον αδελφό του Τρίτωνα.

Η πρώτη καταγραφή του ονόματος βρίσκεται στη Μυκηναϊκή ελληνική, είναι γραμμένο στη Γραμμική Β χωρίς να ξεκαθαρίζει αν πρόκειται για θεό ή για άνθρωπο που υπήρξε. Ο Πρωτέας είναι μια πρώτη μορφή ύλης που διαδοχικά μεταμορφώνεται και δημιουργεί όλες τις άλλες μορφές που αποτελούν τον κόσμο. Είναι η αρχική ουσία, που οι διαφορετικές εκδοχές της έφτιαξαν τα μέρη του σύμπαντος, ο «πρώτος» δαίμονας.

Για τους αρχαίους Έλληνες ήταν Θεός της Θάλασσας και προστάτης στα ταξίδια τους

Οι ναυτικοί τον αποκαλούσαν συχνά «Γέροντα της θάλασσας», όπως άλλωστε και τον Φόρκυ, τον Νηρέα, τον Τρίτωνα και τον θεωρούσαν προστάτη στα ταξίδια τους. Όπως μας λέει ο Όμηρος, ήταν υποτακτικός του Ποσειδώνα και γνώριζε όλα τα βάθη της θάλασσας και τα μυστικά τους. Επίσης, ήταν προικισμένος με μαντικές ικανότητες και μπορούσε να μεταμορφώνεται σε ό,τι ήθελε, σε ζώο, σε φυτό, σε πουλί, ακόμη και σε φωτιά ή σε νερό. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Πρωτέας είχε ανατολίτικη καταγωγή. Άλλοι έλεγαν πως είχε έρθει από τη Φοινίκη μαζί με τον Κάδμο όταν ο Κάδμος αναζητούσε την αδερφή του, την Ευρώπη, που την είχε απαγάγει ο Δίας. Ο Πρωτέας έφτασε τελικά μέχρι την Παλλήνη της Χαλκιδικής. Γνωρίστηκε με τον βασιλιά της Σιθωνίας Κλίτο, που τον βοήθησε να ιδρύσει δικό του βασίλειο, διώχνοντας από τη Βισαλτία, μια περιοχή της Θράκης, τους παλιούς άγριους κατοίκους της. Ο Κλίτος του έδωσε επίσης την κόρη του Χρυσονόη για γυναίκα.

Ο Πρωτέας έζησε ειρηνικά στο βασίλειό του, ώσπου ένα τραγικό συμβάν τον τάραξε. Όταν κάποτε ο Ηρακλής πέρασε από εκεί, μονομάχησε με τους δυο γιους του Πρωτέα, τον Πολύγονο (ή Τμώλο) και τον Τηλέγονο, τους οποίους και σκότωσε. Ο Πρωτέας δεν άντεξε και από τη λύπη του έπεσε στη θάλασσα. Οι θεοί τον σπλαχνίστηκαν και τον έκαναν αθάνατο θεό των νερών. Έλεγαν ότι ο Πρωτέας ήταν πάντα ανέκφραστος, ούτε μιλούσε, ούτε γελούσε ποτέ.

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές στη μυθολογία των αρχαίων Ελλήνων για τον Πρωτέα

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο και μια παράδοση που ο ίδιος άκουσε στην Αίγυπτο: ότι ο Πρωτέας δεν ήταν στοιχειό της θάλασσας, αλλά βασιλιάς της Αιγύπτου, την εποχή του Τρωικού Πολέμου. Έδρα του ήταν η Μέμφιδα κι έργο του η προστασία των αδικημένων, ενώ δεν είχε μαντικές ικανότητες. Όταν οι άνθρωποί του έφεραν υπόδικο τον Πάρι, μαζί με την Ελένη και τους θησαυρούς του Μενέλαου, ο Πρωτέας τον φιλοξένησε· επειδή δεν ήθελε να σκοτώνει τους ξένους που έρχονταν στη χώρα του, τον άφησε στο τέλος να πάει πίσω στην Τροία, κράτησε όμως στην Αίγυπτο την Ελένη και τον θησαυρό. Οι Έλληνες πήγαν στην Τροία για να διεκδικήσουν την κλεμμένη βασίλισσα, οι Τρώες απάντησαν πως δεν βρισκόταν μαζί τους, όπως και ήταν η αλήθεια, οι Έλληνες αρνήθηκαν να τους πιστέψουν και ο πόλεμος άρχισε. Μόνο μετά το τέλος του πολέμου και την πτώση της Τροίας οι Έλληνες διαπίστωσαν την απουσία της Ελένης και ο Μενέλαος πήγε στη χώρα του Πρωτέα, για να φέρει πίσω γυναίκα και βιός. Επέστρεψε, έτσι, πίσω στην πατρίδα του δικαιωμένος.

Ο Ευρυπίδης συνδέει τον Πρωτέα με τον Τρωϊκό πόλεμο. Στην τραγωδία του «Ελένη» αναφέρει μια ακόμη εκδοχή του μύθου του Πρωτέα: πως η Ελένη δεν βρέθηκε στην Αίγυπτο ούτε επειδή ο Πάρις την έφερε, ούτε επειδή ο Πρωτέας την κράτησε. Αυτό που συνέβη ήταν ότι οι ίδιοι οι θεοί τη μετέφεραν εδώ με τη βοήθεια του Ερμή και την εμπιστεύθηκαν στον Πρωτέα. Ο Πάρις, με ένα τέχνασμα των θεών, μετέφερε στην Τροία ένα ομοίωμά της από σύννεφο. Κάποια στιγμή ο Πρωτέας πέθανε και στον θρόνο της Αιγύπτου τον διαδέχτηκε ο γιος του Θεοκλύμενος, που πίεζε όμως επίμονα την Ελένη να γίνει γυναίκα του. Εκείνη, απελπισμένη, κατέφυγε στον τάφο του Πρωτέα και εκεί τη βρήκε ο Μενέλαος, που είχε στο μεταξύ φτάσει καραβοτσακισμένος στην Αίγυπτο. Μετά από λίγο οι δυο σύζυγοι αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο, ο κίνδυνος όμως που διατρέχουν είναι μεγάλος, γιατί ο Θεοκλύμενος δεν ήταν φιλόξενος κι ευσπλαχνικός, όπως ο πατέρας του: συνήθιζε να σκοτώνει όλους τους ξένους. Τότε και εδώ επεμβαίνει η Ειδοθέα, η επινοητική και καλόψυχη κόρη του Πρωτέα, που καταστρώνει σχέδιο διαφυγής για το ζευγάρι.

Από άλλο μύθο μαθαίνουμε ότι πατρίδα του Πρωτέα μπορεί εξίσου να θεωρηθεί και η αρχαία Αίγυπτος. Λέγεται πως από εκεί ήρθε ο Πρωτέας στη Θράκη, παντρεύτηκε μια νύμφη, την Κορώνη, και απέκτησε μαζί της δυο γιους. Εκείνοι, όμως, έκαναν κατάχρηση της εξουσίας που είχαν στα χέρια τους και διέπρατταν αδικήματα. Ανάγκαζαν τους ταξιδιώτες να παλεύουν μαζί τους και στο τέλος τους σκότωναν. Ο Πρωτέας αηδιασμένος και νιώθοντας ντροπή για τη συμπεριφορά τους, ζήτησε από τον Ποσειδώνα να τον γυρίσει πίσω στην Αίγυπτο. Ο θεός άκουσε την παράκλησή του και αποφάσισε να τον βοηθήσει, φτιάχνοντάς του ένα δρόμο μέχρι την Αίγυπτο. Ο δρόμος αυτός περνούσε πάνω από τη θάλασσα κι έτσι ο Πρωτέας έφτασε μέχρι εκεί δίχως καν να βραχεί.

Στην Οδύσσεια ο ‘Ομηρος συνδέει τον Πρωτέα με τον Μενέλαο. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι ο Πρωτέας κατοικούσε στη Νήσο Φάρος στις μεσογειακές ακτές της Αιγύπτου, στις εκβολές του Νείλου. Όταν ο Μενέλαος επέστρεφε από την Τροία, έχοντας μαζί του την Ωραία Ελένη, οι δυνατοί άνεμοι του Αιγαίου τους έφεραν στην Αίγυπτο. Εκεί ο Μενέλαος συνάντησε τυχαία τη σοφή και πρόθυμη κόρη του Πρωτέα, την Ειδοθέα, που του έδωσε οδηγίες για το πώς θα μπορούσε να αποσπάσει από τον πατέρα της χρήσιμες πληροφορίες για το ταξίδι της επιστροφής. Η Ειδοθέα του αποκάλυψε ακόμη ότι ο πατέρας της θα μπορούσε να του πει τι έχει συμβεί στο σπίτι του, ευχάριστο ή δυσάρεστο, όσο αυτός ήταν μακριά.

Ο Μενέλαος στη συνέχεια, ακολουθώντας τις συμβουλές της, εφάρμοσε το εξής τέχνασμα: ο ίδιος και άλλοι τρεις σύντροφοί του ντύθηκαν με φρεσκογδαρμένα δέρματα φώκιας και ξάπλωσαν ανάμεσα στις φώκιες του Πρωτέα το καταμεσήμερο. Αυτή ήταν η ώρα που, όπως όλα τα δαιμονικά της θάλασσας, ο «γέροντας» έβγαινε από το νερό. Συνήθιζε να ξαπλώνει κάτω από μια φαρδιά σπηλιά ανάμεσα στο κοπάδι του, που κοιμόταν αναδίνοντας τη μυρωδιά του αλμυρού βυθού και της αβύσσου. Όταν ο Πρωτέας βγήκε από το πέλαγος, μέτρησε τις φώκιες του, αλλά δεν υποψιάστηκε την παγίδα και χώθηκε ανάμεσά τους. Μόλις αποκοιμήθηκε, ο Μενέλαος τον άρπαξε μαζί με τους συντρόφους του και τον κράτησαν σφιχτά. Ο Πρωτέας προσπαθούσε να τους ξεφύγει και μεταμορφώθηκε σε λιοντάρι, σε δράκο, σε τίγρη, σε κάπρο, έπειτα σε δέντρο ακόμη και σε νερό. Εκείνοι, όμως, δεν πτοήθηκαν και δεν σταμάτησαν να παλεύουν μαζί του, παρά μόνο αφού άρχισε να παίρνει πάλι τη μορφή που είχε πριν αποκοιμηθεί.

Τότε ο Πρωτέας εξαντλημένος, απάντησε στις ερωτήσεις του Μενέλαου, που έτσι έμαθε πως, για να του φανερώσουν οι θεοί τον δρόμο της επιστροφής έπρεπε να ανεβεί τον Νείλο και να τους προσφέρει εκατόμβη, δηλαδή θυσία εκατό βοδιών. Επίσης, ότι δεν του ήταν γραφτό να πεθάνει σύντομα, γιατί ο Δίας τον θεωρούσε γαμπρό του, λόγω της Ελένης, και θα του φερόταν πολύ ευνοϊκά· θα τον οδηγήσει μετά θάνατο στα Ηλύσια πεδία. Τέλος, ο Πρωτέας τον πληροφόρησε και για την τύχη του αδερφού του, του Αγαμέμνονα, που είχε δολοφονηθεί, καθώς και για τους συμπολεμιστές του στην Τροία, τον Οδυσσέα και τον Αίαντα τον Λοκρό.

Το ορόσημο του κόσμου

Βλέπουμε ότι το όνομα του Πρωτέα συνδέεται κυρίως με δυο περιοχές, τη Χαλκιδική και την Αίγυπτο. Ως προς την πρώτη δικαιολογημένα τον φαντάζονταν εκεί, επειδή από τα πολύ παλιά χρόνια ήδη η Χαλκιδική φημιζόταν για τις ακτές και τον θαλάσσιο πλούτο της· ήταν πολύ ταιριαστή για έναν τέτοιο θαλάσσιο θεό. Όσο για την Αίγυπτο και το νησί Φάρος, βρίσκονταν στα αφρικανικά παράλια, που αποτελούσαν τα όρια του τότε γνωστού κόσμου προς τον Νότο.

Οι αρχαίοι, λοιπόν, τοποθετούσαν τον Πρωτέα ως ορόσημο στην άκρη του κόσμου, όπως τον Άτλαντα στη δύση, στο Στενό του Γιβραλτάρ. Θεωρούσαν ότι ο ναυτικός και ναυσιπλοϊσιμος κόσμος βρισκόταν μεταξύ των δύο αυτών οροσήμων.

 

Με πληροφορίες και φωτό για το μνημόσυνο από το anamniseis.net

Λοιπές πληροφορίες και φωτό από wikipedia και σελίδες περί ναυτικής ιστορίας Ελλήνων