Στοχασμοί για το 2ο Συνέδριο “Smart Islands” του International Hellenic Association

Γράφει ο Δρ. Αθανάσιος Σαραντόπουλος*

Το 2ο Συνέδριο “Smart Islands”, το οποίο διοργάνωσε το International Hellenic Association (Ι.Η.Α.) με επιτυχία, πραγματοποιήθηκε στο όμορφο, στρατηγικής σημασίας, Καστελλόριζο στις 20-21 Σεπτεμβρίου 2025. Ως Γραμματέας του ομογενειακού οργανισμού, συμμετείχα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις εργασίες του. Κάνω τις εξής σκέψεις, τις οποίες μοιράζομαι μαζί σας. Ένα άτομο, με τον ερχομό του, μόνο του, άλλαξε τον κόσμο! Πρόκειται για τον μικρό Πανορμίτη Μαύρο, μαθητή, πλέον, του Δημοτικού Σχολείου Ψερίμου, το οποίο ανακαινίστηκε από το Ι.Η.Α., μέσα σε χρόνο ρεκόρ, ενός έτους. Εγκαινιάστηκε το 2023.  Στον προαύλιο χώρο του, η παρουσία πλήθους κόσμου και των αρχών την ημέρα των εγκαινίων ήταν απόδειξη της σημαντικότητας του τολμηρού, μα αναγκαίου, εγχειρήματος του Ι.Η.Α..

Ομογενείς, μέλη του Ι.Η.Α. επωμίστηκαν το κύριο βάρος, ώστε να εξασφαλίσουν τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, οι οποίοι απαιτήθηκαν για την περάτωση του έργου. Επίσης, να επιβλέψουν τις εργασίες αποκατάστασης του σχολείου, όπως σχεδιάστηκαν από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Καλυμνίων και ολοκληρώθηκαν με τη σκληρή δουλειά εργατών από το νησί και τη γειτονική Κάλυμνο. Καθοριστικός ήταν ο ενθουσιαστικός, ενθαρρυντικός και, συχνά, εξισορροπητικός ρόλος του προέδρου του «Συλλόγου Πολιτών Ψερίμου». Συντονίστηκαν ενέργειες του Ι.Η.Α. με την Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δωδεκανήσου, ώστε το σχολείο να λειτουργήσει, αρχικά ως Νηπιαγωγείο και φέτος, το 2025, ως Μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο.

Μετά τα εγκαίνια του σχολείου το 2023, τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ι.Η.Α., αισθανθήκαμε την ανάγκη, να ξαναεπισκεφτούμε την φιλόξενη Ψέριμο. Αποφασίσαμε να ενισχύσουμε τους δεσμούς μας με την τοπική κοινωνία. Στην πορεία, προέκυψε το 1ο Συνέδριο “Smart Islands” στην Ψέριμο, το οποίο προσέλκυσε πέρα από πολλά μέλη του Ι.Η.Α., από τα πέρατα της οικουμένης, εξειδικευμένους επιστήμονες, εκπροσώπους φορέων και εταιρειών και χορηγών. Συζητήθηκαν καίρια θέματα για την ανάπτυξη των ακριτικών νησιών του ελληνικού αρχιπελάγους και προτάθηκαν εφικτές λύσεις. Μερικές από αυτές ήδη υλοποιήθηκαν. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι, κατά τον τελευταίο χρόνο, μετά το 1ο Συνέδριο, γεννήθηκαν στην Ψέριμο τέσσερα παιδάκια. Το Ι.Η.Α. πρόσφερε μία μικρή συμβολική οικονομική ενίσχυση στις οικογένειές τους.

Οι νέοι γονείς στην Ψέριμο έχουν, πλέον, τη δυνατότητα να μείνουν στο νησί, αφού υπάρχει νηπιαγωγείο και μονοθέσιο δημοτικό σχολείο για τα παιδιά τους. Η Πολιτεία τώρα οφείλει, αποφασιστικά, να βρει λύση, για τη μόνιμη παρουσία γιατρού στο νησί. Το 2ο Συνέδριο “Smart Islands” στο Καστελλόριζο, διεξήχθη ξανά υπό τον συντονισμό και με την οικονομική χρηματοδότηση του εμπνευστή του, Ι.Η.Α.. Οι προσδοκίες των διοργανωτών και των συμμετεχόντων ήταν αυξημένες. Αυτή τη φορά, η παρουσία και εκπροσώπηση δημοτικών φορέων από όλη την επικράτεια ήταν ισχυρή. Όπως ήταν και οι παρεμβάσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας. Ο εκπρόσωπος της Κυβέρνησης παρουσίασε λεπτομερώς το έργο το οποίο έχει πραγματοποιηθεί, για την ενίσχυση των ακριτικών νησιών. Επίσης, ανακοίνωσε νέες σαφείς κυβερνητικές πρωτοβουλίες, προς αυτή την κατεύθυνση. Η κορυφαία στιγμή του συνεδρίου σημειώθηκε όταν, η Διευθύντρια του Γυμνασίου του Καστελλόριζου, κυρία Μπέτυ Μουζάκ, κάλεσε στο βήμα μαθητές της. Ό,τι ακολούθησε ήταν μία κραυγή αγωνίας από τους Αμφιλόχιο Μαλτέζο, Δημήτριο Γάτη και Νικόλαο Καραβέλατζη.

Σχεδόν σπαρακτικά, μα εμφατικά, οι μαθητές εξέφρασαν, σύσσωμοι, την αγάπη τους για το Καστελλόριζο. Δήλωσαν την ακλόνητη θέλησή τους, αφού περατώσουν τις πανεπιστημιακές σπουδές τους, να επιστρέψουν και να εργαστούν στο νησί. Η Πολιτεία έχει χρέος να στηρίξει τους ακρίτες της, μικρούς και μεγάλους, ώστε να έχουν ισότιμη αντιμετώπιση και τις ίδιες ευκαιρίες, με αυτές των μεγάλων πόλεων. Ο Δημήτριος, για παράδειγμα, επιθυμεί να σπουδάσει σε στρατιωτικές σχολές! Να μην ασχοληθεί με τον τουρισμό, τη μόνη, σήμερα, διέξοδο στο Καστελλόριζο, των 500 περίπου μόνιμων κατοίκων. Δεν υπάρχει ένα γήπεδο ή γυμναστήριο για να αθληθεί, μόνο θάλασσα για να κολυμπάει. Φροντιστήρια δεν υπάρχουν, για την εκμάθηση ξένων γλωσσών, ή για την ενισχυτική διδασκαλία, στα μαθήματά τους… Αυτά και άλλα εξίσου σημαντικά θέματα εμποδίζουν την εκπλήρωση των στόχων και οραμάτων της σκεπτόμενης, νέας γενιάς, στα ακριτικά νησιά μας. Επί του παρόντος, ο μεγάλος εργοδότης στο Καστελλόριζο είναι ο τουρισμός, ο οποίος αν και είναι ιδιαιτέρως ανεπτυγμένος στο νησί, βασίζεται πρωτίστως στην εστίαση, την περιήγηση σε τόπους όπως, η εντυπωσιακή Μπλε Σπηλιά, τις βουτιές στην παραλία της βραχονησίδας Άγιος Γεώργιος, την επίσκεψη στο Κάστρο και το ιερό προσκύνημα στην Κυρά της Ρω, στην ομώνυμη ακριτική νησίδα.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακό και ελπιδοφόρο είναι το σπάνιο Μουσείο Γρίφων, ένα εκ των τεσσάρων στον κόσμο, το οποίο ιδρύθηκε από τον Δρα. Πανταζή Χούλη και επισκέφτηκαν οι σύνεδροι. Η επιστημοσύνη, σε όλο της το μεγαλείο, μαγεύει το κοινό το οποίο έρχεται σε αυτό. Είναι η άλλη όψη της Ελλάδας, στις εσχατιές της! Ένας σύγχρονος πολυμήχανος και δημιουργικός επιστήμονας—εφευρέτης, ο Δρ. Πανταζής Χούλης, εκπέμπει ένα μήνυμα αισιοδοξίας και σιγουριάς, βασισμένο στην ιστορία, την τεχνολογία και την ευγενή άμιλλα, αποδεικνυόμενη από τα διεθνή βραβεία τα οποία έχει αποσπάσει σε διαγωνισμούς γρίφων. Το νησί ετοιμάζεται πυρετωδώς για το 5ο Φεστιβάλ Γρίφων Καστελλορίζου από 17 έως 20 Οκτωβρίου 2025. Τονίζουμε εμφατικά τη μεγάλη συμβολή του International Hellenic Association, στην επιτυχία των δράσεων, τις οποίες αναλαμβάνει διαχρονικά. Η ανάγκη να ανοίξει σχολείο για τον μικρό Πανορμίτη Μαύρο στην Ψέριμο ευαισθητοποίησε τα μέλη του, τα οποία, συστηματικά, ανέδειξαν το θέμα, μέσα από παρεμβάσεις τους στον ηλεκτρονικό, κυρίως, τύπο. Ενεργοποιήθηκε και δραστηριοποιήθηκε η κοινωνία μας, εντός αλλά και στην ομογένεια, με συνέπεια την αλληλουχία ενεργειών και τα σημαντικά αποτελέσματα, τα οποία περιεγράφηκαν παραπάνω.

Το ευέλικτο ηλεκτρονικό διοικητικό σχήμα του και η ταχεία λήψη αποφάσεων, καθιστούν το International Hellenic Association επιχειρησιακά αποτελεσματικό, στο μέγιστο βαθμό. Τα μέλη του, διάσπαρτα ανά τον κόσμο, παρέχουν την τεχνογνωσία τους και εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους, σε διάφορους τομείς, μέσω των εβδομαδιαίων τηλεδιαλέξεων, τις οποίες ευλαβικά διοργανώνει, από το 2019, αυτός ο μη-κομματικός μη-κερδοσκοπικός οργανισμός. Οι αέναες, ενίοτε, συζητήσεις των μελών του, μέσα από το ηλεκτρονικό φόρουμ συζητήσεων, παρουσιάζουν τον έντονο προβληματισμό και την αγωνία τους, σε καθημερινή βάση. Συχνά συνοδεύονται από σοβαρές εκκλήσεις προς την Πολιτεία, για να αναλάβει βελτιωτικές ή διορθωτικές πρωτοβουλίες. Όλα όσα εκφράστηκαν στο Συνέδριο, μαζί με τις, δυνητικά, αποτελεσματικές λύσεις για τα κρίσιμα θέματα των ακριτικών μας νησιών, θα συνεχιστούν.

Η κάλυψη των σημαντικών επωφελών δράσεων του International Hellenic Association, από τον ηλεκτρονικό και έντυπο τύπο, παραμένει καθολική. Η ιδιωτική πρωτοβουλία έρχεται να συμπληρώσει συνεκτικά τις ενέργειες της Πολιτείας, ακολουθώντας τη ρήση του John F. Kennedy στην εναρκτήρια ομιλία του προς τον Αμερικανικό λαό και το παγκόσμιο ακροατήριο το 1961, “Ask not what the country can do for you–ask what you can do for your country!”. Με αυτή την προσέγγιση, μπορούμε να ενισχύσουμε τη συνοχή και την ανάπτυξη των ακριτικών νησιών μας, προωθώντας παράλληλα τη συνεργασία ανάμεσα σε κρατικούς φορείς και ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Η δέσμευση και η ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων αποτελεί την κινητήριο δύναμη για την επίτευξη βιώσιμων και ουσιαστικών αποτελεσμάτων που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών και θα διασφαλίζουν το μέλλον των ακριτικών περιοχών, ιδιαίτερα των ευαίσθητων νησιών μας. —

*Ο Δρ. Αθανάσιος Σαραντόπουλος είναι Καθηγητής στο Business and Technology Department του Webster University—Athens Campus και Γραμματέας του International Hellenic Association.