Ανάλυση: Αλήθειες για Αρχιεπισκοπή και Ελληνική Παιδεία στις ΗΠΑ

Ο Δρ. Γεώργιος Μελικόκης. Φωτογραφία: https://www.neomagazine.com/

Γράφει ο Δρ. Γιώργος Μελικόκης *

Πηγή:anamniseis.net

Οι Έλληνες που έφτασαν στην Αμερική πρώτη φροντίδα ήταν το Ελληνικό σχολείο για τη διατήρηση της γλώσσας της Ορδόδοξης Πίστης μας και του Πολιτισμού. Ξεφυλλίζοντας την ιστορία της ομογένειας το πρωτο σχολείο για την Ελληνική γλώσσα ιδρύθηκε το 1862 στην πόλη Galveston του Τέξας και δεύτερο που ουσιαστικά θεωρείται το πρώτο το 1864 στη Νέα Ορλεάνη. Καθώς όμως αυξανόταν ο αριθμός των Ελλήνων μεταναστών διάσπαρτος στην Αμερικανική επικράτεια δημιουργήθηκαν κοινότητες.

Με τη συγκρότηση κοινοτήτων δημιουργήθηκε η ανάκη για Ελληνικά σχολεία πέραν του καθιερουμένου Αμερικάνικου σχολείου, για την εκμάθηση  της γλώσσας. Έτσι τα πρώτα σχολικά κτίρια δεν ιδρύθηκαν από από εκκλησιαστικές κοινότητες όπως εύλογα μπορεί κανείς να υποθέσει αλλά από οργανισμούς, σωματεία και αδελφότητες.

Η εφημερίδα Ατλαντίς το 1912 δίνει πληροφορίες σε σειρά άρθρων για τις προσπάθειες δαφόρων οργανισμών για την ίδρυση του πρώτου Ελληνο-Αμερικανικού σχολείου στη  Νέα Υόρκη.  Αυτοί οι οργανισμοί σύμφωνα με σχετική έρευνα του κυρίου Νίκου Νικολιδάκη πρώην Συντονιστή Εκπαιδευσης  της Ελλάδος στα Προξενεία Νέας Υόρκης και  Σικάγου ήταν ο «Οργανισμός  Ελλήνων Ανθοπολών», και ο «Οργονισμός Ελλήνων Ζαχαροπλαστών», οι οποίοι συντέλεσαν στη ίδρυση του πρώτου παροικιακού σχολείου στην περιοχή του Bronx, NY, με το όνομα Greek-American Institute και άνοιξε τον Σεπτέμβριο του 1912 σαν ορφανοτροφείο και σχολείο.

Ταυτόχρονα  ανοίγουν σχολεία στο Chicago ILL, Lowell MA  και σε άλλες περιοχές. Έτσι από τις αρχές του 1900 αρχίζει ένας αγώνας, μια καινούρια Οδύσσεια  για την παιδεία και ιδιαίτερα για τον Έλληνα δάσκαλό χωρίς ακόμη να φθάσει στην Ιθάκη του.

Τα απογευματινά σχολεία λειτούργησαν υπό την αγίδα εκάστης κοινότητας. Το κοινοτικό Συμβούλιο μετά του ιερέως μεριμνούσε όχι μόνο για την τοποθέτηση διδασκαλικού προσωπικού αλλά και για την εξεύρεση χρημάτων για μισθοδοσία, αγορά βιβλίων και κάλυψη γενικών εξόδων γα την ομαλή λειτουργία του σχολείου.

Το 1921 ιδρύθηκε η Ιερά Αρχιεπισκοπή και το 1922 αναγνωρίστηκε από την πολιτεία της Νέας Υόρκης. Με το Καταστατικό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής η παιδεία έμεινε έξω από τις αρμοδιότητές της  χωρίς υποχρεώσεις απλά να  επιβλέπει. Αυτή η απόφαση δεν εξυπηρετούσε ούτε τα σχολεία, μήτε τις κοινότητες και δασκάλους και έτσι οι δάσκαλοι πορεύονται χωρίς την προστασία της Αρχιεπισκοπής.

Το έτος 1931 έφτασε ως Αρχιεπίσκοπος ο κ. Αθηναγόρας Βορείου και Νοτίου Αμερικής ο μετέπειτα Οικουμενικός  Πατριάρχης. Τον ίδιο ακριβώς χρόνο ο Σύνδεσμος Ελλήνων διδασκάλων υπό την Προεδρία του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου συνεδρίασαν για να ασχοληθούν με τα φλέγοντα θέματα παιδείας.

Να τι γράφει ο κύριος Αστέριος Αστερίου στο βιβλίο «Τα Ελληνικά Σχολεία  εν Αμερική τι είναι-τι πρέπει να είναι». «Συνέδριον Νέας Υόρκης, Πρόεδρος  η Α.Σ ο Αρχιεπίσκοπος Βορείου και Ντίου Αμερικής. Ημέρα συνεδριάσεως Σάββατον 13 Ιουνίου, ώρα 10:30 εν τω κοινοτικώ Ναώ του Αγίου Ελευθερίου, 359 Ουέστ 24 Οδός.Εισηγητής ο κ.Γεώργιος Η. Ιατρίδης, Πρόεδρος του Διδασκαλικού ΣυνδέσμουΑμερικής». Παρέστησαν 50 διδάσκαλοι εκ των οποίων το εν τρίτον περίπου διδασκάλισσαι και το έτερον τρίτον ιερείς διδάσκοντες εις τα Ελληνικά σχολεία (Αστέριος Αστερίου). Της συνεδρίασης «… προήδρευσεν ο Σεβ. Αμερικής κ.κ. Αθηναγόρας, όστις και ήνοιξε την συνεδρίασιν δια θαυμασιωτάτης προσφωνήσεως πρός τους διδασκάλους τους σωτήρες τούτους της Ελληνικής φυλής…Παρέστη επίσης ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος εν Νέα Υόρκη κ. Παρασκευόπουλος όστις προσεφώνησε μετά τον Αρχιεπίσκοον, υπομνήσας ότι ο δάσκαλος δημιουργεί το έθνος».

Έγιναν  πολλές εισηγήσεις στο συνέδριο που κάλυψε όλες τις πτυχές λειτουργίας των Ημερησίων και Απογευματινών σχολείων της επιράτειας. Επίσης συζητήθηκε διεξοδικά για το δάσκαλο, τα προσόντα του, τις οικονομικές απολαβές όσο και την προσαγωγή του κάτω από την αιγίδα της Αρχιεπισκοπής.

Οι εκπαιδευτικοί Τιμολέων Κόκκινος, αριστερά, Δημοσθένης Τριανταφύλλου, κέντρο και Δρ. Γεωργιος Μελικόκης. Φωτογραφία: Αναμνήσεις / Δημήτρης Τσάκας.

Τόσο η «Ατλαντίς» όσο και ο «Εθνικός Κήρυξ» κάλυψαν τις εργασίες του συνεδρίου. Στο τέλος «ανέλαβε ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος δια ομοφώνου παρακλήσεως των συνέδρων όπως τηλεγραφήσει αυθημερόν εις τον Οικουμενικόν Πατριάρχην, εκφράζων τα σεβη όλου του διδασκαλικού κόσμου και θέτων αυτόν υπό την αιγίδα και προστασία του».

Το εργασιακό ήταν το κυριότερο θέμα συζήτησης. Ο κ. Αστέριος Αστερίου γράφει: Η βελτίωσης γενικώς θα επέλθει εάν οι διδάσκαλοι εξιθώσι προς τους ιερείς εις τε την εκτίμηση του κοινού, και εις τας απολαβάς, το οποίον τελευταίον θα συνεπάγει την ανάγκην και το πρώτον κατά τον Αμερικανικόν τρόπον σκέπτεσται, δια του δολλαρίου, όστις τρόπος και όπερ δολλάριον διέπει τα πάντα ενταύθα.

Ο διδάσκαλος πάση θυσία πρέπει να επιβληθεί εις την κοινότητα και να καταστεί ο πρώτος μετά του ιερέως κοινωνικός παράγων. Τοιαύτη απόφασις Συνεδρίου ελήφθη ήδη τη προτάση μας. Μόνον ποίος θα την πραγματοποιήσει; Ημείς μόνοι δεν δυνάμεθα! Ο Αρχιεπίσκοπος όμως……

Τα χρόνια άρχισαν να περνούν χωρίς η Αρχιεπισκοπη να πάρει θέση στο θέμα των δασκάλων, παρ’ όλο που τόσο τα απογευματινά όσο και τη ημερήσια άρχισαν να ανοίγουν τις πόρτες τους για τα Ελληνόπουλα σ’ ανατολή και δύση και όπου υπήρχαν εκκλησίες.

Με τις  εισηγήσεις του Διδασκαλικού Συνδέσμου το 1931, θα περίμενε κανείς ότι η Αρχιεπισοπή θα έπαιρνε αποφάσεις για την οργάνωση και διοίκηση σχολειων και δασκάλων και να δμιουργηθεί Διεύθυνση Γραφείου Παιδείας. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη αν και ο Αρχιεπίσκοπος αναφέρθηκε στην οργάνωση της Παιδείας, την ίδρυση ενός συγκεντρωτικού συστήματος και ομοιομορφία στα σχολεία όλων των τύπων, ενώ προέβη στην ίδρυση του Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου που λειτούργησε μέχρι λίγα χρόνια πριν ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος φύγει για να εφησυχάσει. Έτσι τα σχολεία  μας παρέμειναν ανεξάρτητα, να οργανωνονται και να διοικούνται από τις κοινότητες και τις σχολικές επιτροπές.

Να τι αποκαλύπτει ο κ. Νίκος Νικολιδάκης σε ελεύθερη μετάφραση από το αγγλικό κείμενο Greek Education in the United States: «Η Αρχιεπισκοπή Αμερικής δεν έχει ούτε την οικονομική δυνατότητα μήτε τη παιδαγωγική ικανότητα να δημιουργήσει ένα συγκεντρωτικό σύστημα εκπαίδευσης για τα ημερήσια σχολεία που έρχεται σε αντίθεση με την κοινή γνώμη ότι τα σχολεία μας  διοικούνται από την Αρχιεπισκοπή, ότι ανήκουν στο κεντρικό σύστημα παιδείας από το γραφείο Παιδείας της Αρχιεπισκοπής.

Τα σχολεία μας είναι ανεξάρτητοι οργανισμοί, διοικούμενα κυρίως από τις κοινότητες κι ας κόπτονται ορισμένοι ότι η Αρχιεπισκοπή είναι ο μόνος πυλώνας στο θέμα οργάνωσης και διοίκηση της παιδείας».

Όταν το 1944 ιδρύεται η Ακαδημία του Αγίου Βασιλείου στην πόλη Garrison της Νέας  Υόρκης όλοι πίστεψαν πως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για την ενσωμάτωση στο σύστημα για ένα καλύτερο μέλλον των δασκάλων που ήταν αφημένοι στο έλεος του Θεού.

Δεν άργησαν όμως να απογοητευθούν από την καινούρια κατάσταση οι νέες δασκάλες είχαν την ήδια τύχη γι’ αυτό πολλές συνέχισαν τις σπουδές τους και έφυγαν για τα δημόσια σχολεία. Η Ακαδημία έκλεισε το 1973 για να ενσωματωθεί με το Κολλέγιο δίπλα στη Θεολογική Σχολή κι έτσι ιδρύθηκε το Γραφείο Παιδείας.

Φθάνοντας στο σήμερα και αντικρύζοντας την σκληρή πραγματικότητα διαπιστώνουμε ότι είναι ανύπαρκτη η παρουσία των ιθυνόντων στα σχολεία μας. Άγνοια, αδιαφορία, ανευθυνότητα η΄όλα μαζι; Δεν μπορώ όσο κι αν προσπαθώ και πασχιζω να δικαιολογήσω τα τεκταινόμενα. Παρακολουθώντας την πορεία της παιδείας μας βλέπω ότι έμεινε στάσιμη κατάντησε τέλμα που ενεδρεύουν πολλά δυσάρεστα και αν δε ληφθούν δραστικά μέτρα  δεν θα υπάρξει καινούρια γενιά δασκάλων..

Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς τι κίνητρα δίνουν στους Έλληνες δασκάλους να υπηρετήσουν στα σχολεία μας και πόσοι νέοι δάσκαλοι  επιθυμούν να εργαστούν  στα παροικιακά μας σχολεία;

Ελάχιστοι γι’ αυτό τα σχολεία μας κατάντησαν γεροκομεία δασκάλων και τούτο γιατί δεν υπάρχει τίποτε για μια αξιοπρεπη διαβίωση, πενιχρές αποδχές, άγνωστη η ιατροφαρμακευτική προσφορά και ανύπαρκτη η συνταξιοδότηση. Απεναντίας το έτερο σημαίνον πρόσωπο της κοινότητος, ο ιερέας, χαίρει πολλών αγαθών και η Αρχιεπίσκοπή στο πλευρό του να μην του λείψει τίποτε υψηλές αποδοχές, άριστη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, παχυλή συνταξιοδότηση και ο δάσκαλος ο παρίας της κοινότητος.

Αν θέλουμε να έχουμε σχολεία για τη γλώσσα, την πίστη μας και τον πολιτισμό μας επιτακτική ανάγκη είναι η Αρχιεπισκοπή να αναθεωρήσει τις απόψεις της στο θέμα των δασκάλων γιατί κλείνοντας ένα σχολείο αδειάζει η εκκλησία κι είμαστε μάρτυρες τα 6 σχολεία που έκλεισαν πριν μερικα χρόνια ποιο είναι το εκκλησιάσμα.

Οι ιερείς έφθασαν εκεί που είναι σήμερα με αγώνες και απαιτήσεις, οι δάσκαλοι ποτέ δεν διαμαρτυρήθηκαν υπομένουν καρτερικά το λυτρωμό να βρουν την Ιθάκη τους ατην αγκαλιά της Αρχιεπισκοπής, πρέπει όμως να αντιδράσουν.

Στην πατρίδα μου το Καρπενήσι λέμε: Αν δεν κλάψει το παιδί δεν το ταΐζει η μάνα του. Συσπειρωθείτε γιατί  χανόμαστε οι καιροί είναι μενετοί κι αν εναποθέσουμε τις ελπίδες μας στον Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο για ένα λαμπρο μέλλον της Ομογένειας τα σημάδια είναι ενθαρρυντικά.

*Ο Δρ. Γιώργος Μελικόκης είναι αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών και Πολιτιστικών Συλλόγων Αμερικής και Καναδά