Ο αγώνας επιβίωσης της ναυτιλίας ανάμεσα στις υπερδυνάμεις

Του Γιώργου Σκορδίλη στο reporter.gr

Από την αρχαιότητα, η ναυτιλία δεν υπήρξε ποτέ ουδέτερη δραστηριότητα. Ήταν τρόπος επιβίωσης ανάμεσα σε δυνάμεις που συγκρούονταν για το εμπόριο, τους πόρους ή τη θαλάσσια κυριαρχία.

Οι Μινωίτες, οι Φοίνικες, οι Αθηναίοι του 5ου αιώνα π.Χ. ήξεραν πως όποιος δεν προσαρμοζόταν, απλώς χανόταν.

Σήμερα, με διαφορετικά μέσα αλλά την ίδια λογική, η παγκόσμια ναυτιλία επιστρέφει σε αυτόν τον αρχαίο ρόλο, να επιβιώνει μέσα στην αντιπαράθεση των υπερδυνάμεων.

Ο πόλεμος των λιμενικών τελών ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα σηματοδοτεί τη μετάβαση από τον εμπορικό ανταγωνισμό στον οικονομικό αποκλεισμό.

Από τον Οκτώβριο του 2025, τα πλοία που φέρουν οποιαδήποτε σύνδεση με την «αντίπαλη» χώρα —σημαία, ιδιοκτησία, ναυπηγείο ή διαχειριστή— επιβαρύνονται με ειδικά τέλη που θα αυξάνονται έως το 2028.

Η επιβάρυνση μπορεί να φθάνει εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια ανά ταξίδι, διαμορφώνοντας ένα νέο καθεστώς κόστους και αβεβαιότητας.

Για τη διεθνή ναυτιλία, πρόκειται για αγώνα επιβίωσης.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικό, είναι θεσμικό και γεωπολιτικό. Η ναυτιλία, που για δεκαετίες λειτουργούσε ως ουδέτερος μεταφορέας του παγκόσμιου εμπορίου, βρίσκεται ξανά στο κέντρο της σύγκρουσης.

Η επιλογή σημαίας ή λιμένα, που άλλοτε ήταν τεχνικό ζήτημα, αποκτά πλέον πολιτική σημασία.

Οι ελληνικές εταιρείες, με τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο του κόσμου, έχουν μπει αναγκαστικά στο μέσο αυτής της αναμέτρησης.

Η εξάρτηση των ναυπηγήσεων από την Ασία και των φορτίων από τις ΗΠΑ δημιουργεί διπλή έκθεση.

Οι ισχυρότεροι όμιλοι απαντούν με αναδιοργάνωση, αναλύουν τον στόλο πλοίο προς πλοίο, δημιουργούν ρήτρες μετακύλισης κόστους, επανεξετάζουν δρομολόγια και σχηματίζουν αποθεματικά ρευστότητας. Η επιβίωση, πλέον, είναι θέμα σχεδιασμού και πειθαρχίας, όχι τύχης.

Ο νέος αυτός κύκλος δεν είναι πρόσκαιρος. Σηματοδοτεί την επιστροφή της κρατικής ισχύος στη θάλασσα και την επανεμφάνιση της πολιτικής μέσα στην αγορά.

Η ναυτιλία καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο ηπείρους χωρίς να γίνει όμηρος καμίας. Για τον ελληνόκτητo στόλο, η ιστορία επαναλαμβάνεται, γιατί εκεί όπου άλλοι βλέπουν κρίση, οι Έλληνες βλέπουν ανάγκη για προσαρμογή.

Στον πυρήνα αυτού του αγώνα δεν βρίσκεται η σύγκρουση αλλά η αντοχή. Η θάλασσα, τότε όπως και τώρα, δεν ανήκει σε κανέναν, μόνο σε όσους αντέχουν να τη διασχίζουν όταν όλα γύρω αλλάζουν.