Αλλαγές στα κληρονομικά στην Ελλάδα

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*

Αθήνα, 28 Οκτωβρίου 2025

Πολλοί ομογενείς και κάτοικοι εξωτερικού δικαιούνται κληρονομιές στην Ελλάδα, από γονείς, αδέλφια, θείους, θείες, άλλους συγγενείς, αλλά και από διαθήκη. Επίσης, πολλοί ενδιαφέρονται να συντάξουν διαθήκη για ακίνητα ή γενικά περιουσία στην Ελλάδα. Κάποιοι θέλουν να ρυθμίσουν την μεταβίβαση των ακινήτων τους στα αγαπημένα πρόσωπά τους με δικαιοπραξίες εν ζωή, δηλαδή γονική παροχή, δωρεά, διανομή ακινήτου κλπ. Καλό είναι όλοι οι παραπάνω να γνωρίζουν ότι αλλάζουν πολλές πτυχές του κληρονομικού δικαίου στην Ελλάδα με νόμο που θα ισχύσει τους επόμενους μήνες.

Κατ΄ αρχάς, ο επιζών σύζυγος του θανόντος, εφόσον δεν υπάρχει διαθήκη, θα λαμβάνει με το νέο νόμο που θα ισχύσει, ποσοστό 1/3 (33,33%) της κληρονομίας και όχι 1/4 (25%) που ισχύει τώρα, εφόσον κληρονομεί μαζί με παιδιά. Δηλαδή, εάν ο θανών δεν άφησε διαθήκη, τα παιδιά θα παίρνουν τα 2/3 και ο επιζών σύζυγος (χήρος ή χήρα) θα λαμβάνει το 1/3, δηλαδή ποσοστό μεγαλύτερο από το 1/4 που λαμβάνει σήμερα. Εάν δεν υπάρχουν παιδιά, ο επιζών σύζυγος θα συνεχίσει, όπως ισχύει και σήμερα, να λαμβάνει το 50% της κληρονομίας και τα αδέλφια ή τα ανήψια προαποβιωσάντων αδελφών του θανόντος ή της θανούσης θα λαμβάνουν το άλλο 50%. Αντιστοίχως μεταβάλλεται και το ποσοστό της νόμιμης μοίρας που θα δικαιούνται τα παιδιά και ο επιζών σύζυγος.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι στο νέο νόμο θα αναγνωρίζονται κάποια κληρονομικά δικαιώματα και στον / στην σύντροφο του θανόντος, δηλαδή ακόμα κι αν δεν υπήρχε γάμος μεταξύ του συντρόφου και του κληρονομουμένου. Επιπροσθέτως, θα επιτρέπονται οι κληρονομικές συμβάσεις, συμφωνίες δηλαδή μεταξύ των γονέων, των παιδιών και άλλων προσώπων, που θα έχουν νομική ισχύ πριν από τον θάνατο του προσώπου, για το πώς θα διανεμηθεί η περιουσία του μετά θάνατον.

Σημαντική αλλαγή θα αποτελέσει η δημοσίευση των διαθηκών όχι από το δικαστήριο, όπως γίνεται μέχρι σήμερα, αλλά από τους συμβολαιογράφους. Με τον τρόπο αυτό πιστεύεται ότι θα επιταχυνθούν οι διαδικασίες δημοσίευσης μίας διαθήκης. Ελπίζουμε με το νέο νόμο να βρεθεί λύση στο μεγάλο πρόβλημα της καθυστέρησης έκδοσης πιστοποιητικού περί μη δημοσίευσης διαθήκης ή μη δημοσίευσης άλλης διαθήκης, που σήμερα μπορεί να κάνει ακόμα και δύο μήνες για να εκδοθεί, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η αποδοχή κληρονομίας και η απόδοση χρημάτων του υπολοίπου του τραπεζικού λογαριασμού από την τράπεζα στους κληρονόμους. Άλλη σημαντική αλλαγή που θα φέρει ο νέος νόμος είναι η «καχυποψία» με την οποία θα αντιμετωπίζεται μία ιδιόγραφη διαθήκη, ιδιαιτέρως εάν αφήνει περιουσία σε πρόσωπο που δεν είναι στενός συγγενής. Σε τέτοια περίπτωση θα απαιτείται γραφολογική πραγματογνωμοσύνη για να αποδειχθεί η εγκυρότητα της διαθήκης.

Όσοι επιθυμούν να συντάξουν διαθήκη και μάλιστα όσοι διαμένουν εκτός Ελλάδος είτε μονίμως είτε για κάποιο χρονικό διάστημα και έχουν οικονομικές σχέσεις και περιουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, πρέπει να γνωρίζουν ότι δικαιούνται να ορίσουν στην διαθήκη τους ότι επιθυμούν να εφαρμοσθεί το ελληνικό δίκαιο στην ρύθμιση των κληρονομικών ζητημάτων τους. Αυτό μπορεί να λύσει προβλήματα που δημιουργούνται όταν ο κληρονομούμενος απεβίωσε στο εξωτερικό και αφήνει περιουσία και στην Ελλάδα.

Κατά πληροφορίες, σε έκτακτες περιπτώσεις στις οποίες δεν υπάρχουν τα μέσα και ο χρόνος για σύνταξη κανονικής διαθήκης, θα επιτρέπεται η «έκτακτη» διαθήκη, με προφορική δήλωση του διαθέτη ενώπιον τριών μαρτύρων για το πώς επιθυμεί να διανεμηθεί η κληρονομία του μετά θάνατον. Οι μάρτυρες ακολούθως θα πρέπει να συντάξουν σχετικό έγγραφο.

Τέλος, μία ακόμα σημαντική αλλαγή αναμένεται να αποτελέσει ο διαχωρισμός των χρεών της κληρονομίας από το ενεργητικό αυτής. Ο κληρονόμος δεν θα ευθύνεται για τα χρέη της κληρονομίας παραπάνω από την αξία των στοιχείων που κληρονομεί. Με απλά λόγια, εάν ο κληρονόμος κληρονομεί ακίνητο αξίας 150.000 ευρώ και η κληρονομιά έχει και οφειλές 250.000 ευρώ, ο κληρονόμος θα ευθύνεται μέχρι του ποσού των 150.000 ευρώ. Αυτό θα μειώσει τις περιπτώσεις στις οποίες θα υπάρχει ανάγκη να γίνει αποποίηση της κληρονομίας.

 *Ο Χρήστος Ηλιόπουλος 

είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, 

Master of Laws.

www.greekadvocate.eubm–bioxoi@otenet.gr