Λειψυδρία: Τα «όπλα» για να μην διψάσει η χώρα και το εφεδρικό σχέδιο

Η χώρα μας είναι 19η στον κόσμο σε κίνδυνο λειψυδρίας και μάλιστα η επίμονη ξηρασία όπως και οι δύο «φτωχές» υδρολογικές χρονιές, έχουν οδηγήσει στα χαμηλότερα αποθέματα νερού από το 2002. Η Αττική έχει βιώσει μειωμένα αποθέματα ταμιευτήρων τρεις ακόμη φορές στην προηγούμενη 40ετία.

Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διακυβερνητικής Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), η Ελλάδα αναμένεται να βιώσει το υψηλότερο υδατικό στρες στην Ευρώπη, σε ποσοστό που φτάνει μέχρι και το 70%. Στο επίκεντρο της κρίσης αναμένεται να βρεθούν η Αττική και η Θεσσαλονίκη, που αντιπροσωπεύουν το 50% της χώρας.

Πώς φτάσαμε μέχρι εδώ;

Οι λόγοι που οδήγησαν στη σημερινή κρίση είναι στον πυρήνα τους ανθρωπογενείς. Από τα παλιά δίκτυα που οδηγούν σε διαρροές μέχρι την κλιματική αλλαγή που τροφοδοτείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και την υπερεκμετάλλευση της φύσης τόσο η Ελλάδα, όσο και συνολικά ο κόσμος, βιώνει όπως τονίζει στο CNN Greece την «μεγαλύτερη κρίση του 21ου αιώνα».

• Από διαρροές και αλόγιστη χρήση χάνεται το 50% του νερού στη χώρα

Όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία μέχρι το 2021 τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες της χώρας ανερχόταν σταθερά σε 1,1 δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα.

Από το 2022, η μείωση των αποθεμάτων αγγίζει περίπου τα 250 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ανά έτος. Οι συνθήκες που οδήγησαν σε αυτές τις απώλειες είναι οι εξής:

• Μείωση του ετήσιου ύψους βροχοπτώσεων κατά περίπου 25%
• Αύξηση του ετήσιου ύψους εξάτμισης κατά περίπου 15%
• Αύξηση της κατανάλωσης κατά περίπου 6%

Η περίπτωση της Αττικής, του μεγαλύτερου καταναλωτή νερού της χώρας, είναι ενδεικτική:

Λιγότερα από 400 εκατ. κυβικά νερού και οι τρεις ταμιευτήρες της Αττικής

Σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες, αλλά και η ΕΥΔΑΠ, «το νερό που έχουν όλοι οι ταμιευτήρες μαζί, δηλαδή ο Μόρνος, η Υλίκη και ο Μαραθώνας, ανέρχεται σε λιγότερο από τα 400 εκατομμύρια κυβικά». Μέσα σε ένα μόλις χρόνο χάθηκαν 200 εκατ. κυβικά νερού.

Σύμφωνα με τον διευθυντή ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών «πέρσι είχαμε 600 εκατομμύρια κυβικά νερού μέχρι τέλος Οκτωβρίου. Φέτος έχουν πέσει λίγο κάτω από 400».

Στα χειρότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών είχαμε φτάσει τον Νοέμβριο του 1993, όταν οι ταμιευτήρες του Μόρνου, της Υλίκης και του Μαραθώνα είχαν μαζί 105 εκατ. κυβικά μέτρα νερού.

Χαρακτηριστικά είναι άλλωστε και τα νέα δορυφορικά δεδομένα που δημοσίευσε στις 30 Οκτωβρίου το παρατηρητήριο της τεχνητής λίμνης του Μόρνου του Meteo, σύμφωνα με τα οποία μέσα σε 20 μόλις ημέρες η έκταση της περιορίστηκε ακόμη περισσότερο στα 7,9 τετραγωνικά χιλιόμετρα, από τα 8,3 που ήταν στις 9/10.

Αυτό σημαίνει πως η έκταση του ταμιευτήρα είναι μειωμένη κατά 47% σχετικά με τα κανονικά για το μήνα Οκτώβριο επίπεδα.

Επομένως, όπως τονίζει ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών η πτώση συνεχίζεται παρόλο που τον Οκτώβριο «είχαμε κάποιες βροχές στη Δυτική Ελλάδα».

Το χειρότερο σενάριο: Νερό για ένα χρόνο

Με τους ρυθμούς που καταναλώνουμε νερό, δηλαδή περίπου 1,2 εκατομμύριο νερού την ημέρα, τα αποθέματα φτάνουν για ένα χρόνο, όπως σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος, διευκρινίζοντας όμως, ότι το σενάριο αυτό είναι το χειρότερο και αναμένεται μόνο στην περίπτωση που δεν υπάρξουν εισροές υδάτων από τις βροχές ή τις χιονοπτώσεις.

«Το πρόβλημα είναι ότι βλέπουμε να συνεχίζει να πέφτει ραγδαία τόσο η έκταση, όσο και ο όγκος των ταμιευτήρων» υπογραμμίζει, για να προσθέσει πως τα δεδομένα αυτά «είναι ανησυχητικό».

Διότι, όπως εξηγεί ο ίδιος «οι βροχές μέχρι στιγμής δεν είναι ικανές να αναστρέψουν την κατάσταση και να ξεκινήσει η στάθμη της λίμνης του Μόρνου να ανεβαίνει, έστω και λίγο». Απεναντίας πέφτει διαρκώς εδώ και 10 μήνες και μάλιστα, όπως αναφέρει, «είναι το χειρότερο 10μηνο των τελευταίων δεκαετιών». Εκφράζει, ωστόσο, την ελπίδα «να φρενάρει αυτή η πτώση και να αρχίσει να υπάρχει μία μικρή αύξηση του όγκου των αποθεμάτων νερού».

Από το σχέδιο των Κρεμαστών στο έργο «Εύρυτος»

Απέναντι στον κίνδυνο να «διψάσει» η Αττική η Πολιτεία σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ έχει θέσει σε τροχιά το έργο «Εύρυτος». Στέλνοντας το μήνυμα ότι «το νερό είναι το ύψιστο δημόσιο αγαθό» ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας χαρακτήρισε τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία «το μεγάλο έργο της γενιάς μας».

Πρόκειται για τη μερική εκτροπή του Κρικελιώτη και του Καρπενησιώτη ποταμού προς τον Εύηνο. Σκοπός είναι να έχει ολοκληρωθεί το 2029 «100 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του έργου του Μαραθώνα» όπως σημειώνει ο υπουργός.

Το έργο «Εύρυτος» έρχεται να αντικαταστήσει το σχέδιο της μερικής εκτροπής των υδάτων από τα ποτάμια που καταλήγουν στη λίμνη των Κρεμαστών στα σύνορα Ευρυτανίας – Αιτωλοακαρνανίας που εξέταζε το 2024 η ΕΥΔΑΠ για την υδατική επάρκεια του λεκανοπεδίου. «Πριν από έναν χρόνο είχαμε ιδέες. Τώρα, σε συνεργασία με το υπουργείο καταλήξαμε στο τι πρέπει να κάνουμε γρήγορα και οικονομικά» είπε χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Χάρης Σαχίνης κατά την εξειδίκευση των μέτρων.

Ο λόγος για τον οποίο προωθήθηκε το έργο του «Ευρύτου» έναντι του σχεδίου των Κρεμαστών οφείλεται τόσο στο κόστος, όσο και στο γεγονός ότι μία λύση ηπιότερης περιβαλλοντικής παρέμβασης.

Η μεγάλη ροή των ποταμών μηδενίζουν το ενεργειακό κόστος

Πρόκειται, σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη για «θεμελιώδες έργο» που θα αποτελέσει «βασική λύση υδροδότησης», τροφοδοτώντας τους Αθηναίους και τις Αθηναίες με 220 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού το χρόνο. Εξασφαλίζει, επομένως το λεκανοπέδιο για τα επόμενα 30 χρόνια.

Αυτό που κάνει ξεχωριστό το συγκεκριμένο έργο, είναι το γεγονός ότι αξιοποιεί τις υφιστάμενες υποδομές, ενώ όταν υπάρχει πλεονάζον νερό θα αξιοποιείται ο ταμιευτήρας του Εύηνου. Το νερό, που έρχεται από τα βουνά της περιοχής, είναι άριστης ποιότητας, όπως επεσήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ.

Εξηγώντας το «ταξίδι» του νερού από τον Κρικελιώτη και τον Καρπενησιώτη στον ταμιευτήρα του Ευήνου, σημείωσε πως «έχουμε δύο ποταμούς με μεγάλη ροή, οι οποίοι θα συνεχίσουν να κυλούν αδιάλειπτα. Το νερό κυλά με βαρύτητα, επομένως, δεν υπάρχει ενεργειακό κόστος».

Ακριβώς λόγω αυτής της φυσικής ροής, δεν χρειάζεται η κατασκευή φράγματος. «Διαμορφώνεται ένα ανάχωμα τεσσάρων μέτρων και όταν υπάρχει πλεονάζον νερό, που σε άλλη περίπτωση θα προκαλούσε πλημμύρες, τώρα θα διοχετεύεται προς τον Εύηνο» ανέφερε στην ανάλυσή του ο. Σαχίνης.

«Θα κατασκευαστούν δύο σήραγγες 20 χιλιομέτρων από τον Εύηνο προς τον Κρικελιώτη και από τον Καρπενησιώτη προς τον Κρικελιώτη» επομένως θα δημιουργείται ένας κύκλος της ροής του νερού.

Για όλες αυτές τις ενέργειες θα ληφθούν μέτρα ήπιας παρέμβασης του περιβάλλοντος, με τον ίδιο να επισημαίνει για παράδειγμα ότι «θα προστατεύσουμε το φαράγγι «Πάντα βρέχει».

Γεωτρήσεις και αφαλατώσεις: Το «Plan B»

Βραχυπρόθεσμα όμως σχεδιάζονται επιπλέον μέτρα με τη λειτουργία γεωτρήσεων και αφαλατώσεων που θα δώσουν άμεσα νερό – εάν και εφόσον χρειαστεί – στην Αττική.

Εκτός από τα έργα μείωσης των διαρροών και την ευαισθητοποίηση των πολιτών, δρομολογούνται ταυτόχρονα δράσεις για την αξιοποίηση ανακτημένου, μη πόσιμου νερού για χρήσεις όπως η άρδευση.

Επιπλέον 150 εκατ. κυβικά μέτρα νερού

Την ίδια ώρα, περίπου 149 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού μπορούν να προσφέρουν:

• Η λειτουργία των γεωτρήσεων Μαυροσουβάλας
• Η ενεργοποίηση των γεωτρήσεων των Ούγγρων
• Η μείωση της 1ης περιβαλλοντικής παροχής του Ευήνου και
• Η αξιοποίηση των υπόγειων αποθεμάτων του μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού με τη χρήση 17 γεωτρήσεων και τριών αντλιοστασίων.

Όσον αφορά στην αξιοποίηση του Βοιωτικού Κηφισού, οι συγκεκριμένες υποδομές δεν έχουν χρησιμοποιηθεί εδώ και δεκαετίες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δοκιμές που έχουν διενεργηθεί μέχρι στιγμής.

Έχουν πραγματοποιηθεί τρεις δοκιμαστικές αντλήσεις, από τις οποίες εξάγονται 450 κυβικά μέτρα νερό την ώρα. «Η στάθμη κατά την άντληση κατέβαινε πολύ λίγο. Μόλις ολοκληρωνόταν η διαδικασία, η στάθμη επανερχόταν ξανά στα ίδια επίπεδα» εξήγησε ο κ. Σαχίνης.

Διευκρίνισε, δε, πως για να διαφυλαχθεί η στάθμη, θα πραγματοποιούνται αντλήσεις για 18 ώρες και όχι για 24.

Πηγή: cnn.gr