Betreff: ……Και πάντα πλήθεια
φωτο: Facebook
……Και πάντα πλήθεια!
Τα φανάρια στους δρόμους ανάβουν πλέον νωρίτερα αφού τα σύννεφα που φορούν τα μουντά τους ρούχα λόγω εποχής, προσθέτουν φερετζέδες στα μάγουλά τους. Το έχουν βάλει πείσμα να μας θυμίζουν πως ο χειμώνας δε θα αργήσει. Μα χρειαζόμαστε υπενθύμιση; Τα πάντα γύρω μας αυτό μας δείχνουν. Τα κιτρινιασμένα φύλλα ξεκολλούν από τα δέντρα και χοροπηδούν σαν αφηνιασμένα άλογα που ο αμαξηλάτης δεν μπορεί να τα κάνει ζάφτι, για να πέσουν στο χώμα εξουθενωμένα και πάλι να σηκωθούν για να αράξουν στις ρίζες των δέντρων μετανιωμένα που σήκωσαν αντάρα. Τα ίδια φύλλα που δεν ξέρουν πιά τι κάνουν και στην απελπισία τους, μουσκεμένα και τσαλακωμένα το βάζουν στα πόδια γραμμή για να σωριαστούν αυτή τη φορά πάνω στους δρόμους και τα πεζοδρόμια δημιουργώντας στρώματα γλίστρας κατάλληλα για πεσίματα, κατάγματα και στραμπουλήγματα, πριν καταθέσουν τα όπλα. Οι χοντρές σταγόνες της βροχής ανακατεύονται σαν κακιές πεθερές εκεί που δεν τις πέφτει λόγος με το χώμα, γεμίζοντας τις λακκούβες με λασπόνερα, ενώ πρωταγωνιστούν οι ομπρέλες, κόκκινες, κίτρινες, πράσινες, μπλέ, που και που καμιά μάυρη για να ταιριάζει με την μουντζούρα της εποχής. Χρειάζεται τίποτα άλλο;
Περνούν οι μέρες και λογιζόμαστε πως φτάσαμε και πως προσπεράσαμε την γιορτή του Αγίου Φιλίππου; Στις Εικόνες φαίνεται νέος που θυμίζει Ανοιξη αλλά αλοιώτικα μας τα λέει το καλαντάρι που δηλώνει με υπογραφή πως είναι φθινόπωρο και μάλιστα πλησιάζει στην λήξη του. Παρ’ όλο το γκρίζο χρώμα που μας τριγυρίζει, κάτι στον αέρα ψιθυρίζει πως ως εδώ, ως εκεί τα Χριστούγεννα δεν θα αργίσουν. Χαρμόσυνα μαντάτα λοιπόν που φέρνει στις αποσκευές της η Σαρακοστή που προμηνύει την μεγάλη Γιορτή. “Αρχεται η νηστεία των Χριστουγέννων” γράφει το ημερολόγιο, “αρχίζει η νηστεία του Αη-Φιλίππου” έλεγε η γιαγιά μου απλοποιώντας την καθαρεύουσα, μολονότι συχνά την μεταχειριζόταν,
<Μητέρα, τι θα ψήσουμε αύριο;> ρωτούσε η θεία μου. <Ευκολο είναι παιδί μου>, απαντούσε η γιαγιά που δεν λάτρευε και τόσο το κρέας εκτός από το κυδωνάτο που ήταν, ας πούμε, και το αγαπημένο της φαγητό και η ειδικότητά της δίπλα στα ζαρζαβατικά στα οποία έδειχνε όλη της την μαεστρία. Αλλά, αφού η νηστεία αυτή επιτρέπει να τρώμε ψάρι εκτός Τετάρτης και Παρασκευής και ζώντας στα Θεραπειά όπου τα ψάρια αφθονούσαν, δεν πολυσκοτιζόμασταν και ότι δεν βρίσκαμε στην δική μας παραλία, κάποιος θα πεταγόταν στο Σαρίγερι, τρία χωριά παρακάτω, και θα το έβρισκε. Βέβαια ήταν και τα Εισόδια, που όποια μέρα και να είναι <καταλύεται ιχθύς>. Και μεταξύ των ιχθύων, σαν την βασίλισσα στην κυψέλη στα μελίσσια, στον Βόσπορο βασιλεύει η παλαμίδα. Η Πολίτικη παλαμίς, στην καθαρεύουσα, που όπως και να μαγειρευτεί μαγεύει και τέρπει λάρυγγα και γεύση. Η γιαγιά μου που δεν ηθελε <ψαρίλες> μέσα στο σπίτι, έβγαζε το μπρούντζινο μαγκάλι στο κατώφλι του σπιτιού της (το εξιστορούσε αργότερα) και την έψηνε στην χόβολη τυλιγμένη σε φύλλα συκιάς που ακόμα φυτοζωούσαν κρεμάμενα στην γρια-μάνα τους που η κακομοίρα προσπαθούσε να τα κρατήσει πάνω της.
Και η λακέρδα; Εκείνες οι κατιφεδένιες ροδοκόκκινες φέτες τυλιγμένες με φροντίδα σε λαδόχαρτο απο το Μπαλουκ Παζάρ στο Πέρα που μόνο και να τις θυμάται κανείς ανοίγει η όρεξη. Λίγες σταγόνες λεμόνι και μια φέτα φρέσκο καρβέλι του φούρνου έφτανε να σε κάνουν να αγαπάς αυτήν την νηστεία. Από την άλλη πλευρά ήταν και τα μύδια, τηγανιτά με κουρκούτι από αλεύρι και ντούζικο, ακόμα και με μπύρα, συνοδεία πράσινης σαλάτας ΚΙVIRCIK (σγουρή) και πάλι συνοδεία χοντροκομμένες φέτες φρέσκου ψωμιού και ο ταραμάς, που θέλει καλό δούλεμα για να ασπρίσει, σταγόνα-σταγόνα το λάδι και το λεμόνι, προσεκτικά το μούσκεμα και το στράγγισμα του μπαγιάτικου ψωμιού και χαλάλι οι ώρες του ξεπετσώματος, ευτυχώς που ήταν η λεμονόκουπα δίπλα στην γούρνα για να φύγει η μυρωδιά από τα χέρια.
Και το μυδοπίλαφο, με κουκουνάρια και σταπίδες που δεν χρειάζεται πιρούνι αφού τα τσόφλια κάνουν καλή δουλειά. Τώρα να μην σκεφτώ τους λαχανοντολμάδες και να ξεχάσω την σάλτσα από το ροβυδόζουμο χτυπημένο σαν κρέμα με μπόλικο μαϊντανό από πάνω; Γαρίδες και τσαγανοί και αντζούγιες που γέμιζαν το τραπέζι, και “πάντα πλήθεια”, όπως ευχόταν η γιαγιά μου αφού έκανε τον Σταυρό της (και εμείς οι υπόλοιποι) πριν καθίσει στο τραπέζι για να φάμε. Την μισο-πείραζε ο μπάμπάς μου (που δεν ήταν και πολύ της νηστείας, παρ’ όλο που όλα αυτά που υπήρχαν αραδιασμένα ήταν της αρεσκείας του, απλά δεν γούσταρε την λέξη) ρωτώντας της γιατί τρώμε αυτό και όχι το άλλο. Εκείνη που ήξερε τα πάντα γύρω από τις θρησκευτικές υποδείξεις, αφού καταγινόταν με την Σύνοψη που είχε μόνιμη θέση δίπλα στο προσκεφάλι της, έκανε πως δεν καταλάβαινε το πείραγμα. Παλαιότερα, αν είχε καμιά απορία, για αυτά τα πράγματα, θα πήγαινε κατ’ ευθείαν στον Παπά Θανάση, τον Ιερομόναχο Αθανάσιο Βροντόλαλο που αν δεν κάνω λάθος είχε Χιώτικια καταγωγή και που είχε βαφτίσει, παντρέψει, εξομολογήσει και κηδέψει κόσμο και κοσμάκη. Ηταν αυστηρός ο Παπά-Θανάσης – η ευχή του μαζί μας, όπως το είχαν συνήθειο να λεν- συνάμα σοφός και μέσα σε όλη του την αυστηρότητα, πολύ αγαπητός και μυστικοσύμβουλος της κάθε οικογένειας. Φυσικά, η συμβουλή του ήταν διαταγή. “Ετσι είπε ο παπα-Θανάσης”!
Ενας άλλος σοφός των Θεραπειών, σοφότατος και αυτός ήταν ο Ζωγράφος, όχι ζωγράφος με πινέλα και καβαλέτο – μπορεί να είχε και τέτοιο ταλέντο- αλλά ήταν γιατρός. “Ο Ζωγράφος ο Γιατρός” με το όνομα. Αυτός ήταν ο άλλος μυστικοσύμβουλος της κάθε οικογένειας. Δεν το πρόφτασα, αλλά πρόφτασα την αδελφή του, την κυρία Ευρυδίκη που ήταν η γιαγιά της παιδικής μου φίλης Αλέκας, που ήταν κόρη της καλλίφωνης κυρίας Ιφιγενειας και του καπετάν Βασίλη- ο οποίος ήταν μαζί με τους άλλους Επιτρόπους στο παγκάρι με τα κεριά- και μικρή αδελφή της Τζούλιας και της Μαρίνας…..
Βέβαια. <Ούτε όλα του γιατρού , ούτε όλα του Πνευματικού> ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων, ο Ζωγράφος ο γιατρός που λέτε και όπως ελέγετο, είπαμε, υπήρξε πριν την δική μου εποχή, ήταν ένας αρχοντάνθρωπος, που γιατρονομούσε και γιάτρευε τους πάντες και τα πάντα, τους έχοντες και τους μη έχοντες -δίχως να παίρνει κούρα από τους δεύτερους, όπως επίσης έλεγαν-, και όχι μόνο, αλλά και να αφήνει διακριτικά ένα χαρτζιλίκι, <<για τα παιδιά>> δίπλα στο πιατάκι του καφέ που με ευχαρίστηση έπινε. Σοφός και μάλλον αρχοντογέννητος άνθρωπος.
Το αρχοντικό του γειτόνευε με την Αγία Παρασκευή, το στασίδι της συζύγου του, ήταν αν όχι δίπλα, παραδίπλα στην ταριχευμένη καρδιά του Γεωργίου Ζαρίφη στην Εκκλησία, στην ίδια σειρά με αυτό της μαμάς μου, ακόμα μπορώ και φέρνω στα μάτια μου την μπρουτζινη καλογυαλισμένη ταμπελίτσα με το όνομα της “Ολγα Ζωγράφου” Σε αυτό καθόταν πλέον η νύφη της, η κυρία Ευριδίκη.
Παρασύρθηκα κάπως και από τα εδέσματα που μας πρόσφερε η νηστεία του Αγίου Φιλίππου, βρέθηκα να μιλώ για κάποιους ανθρώπους που μόνο ακουστά τους είχα, αλλά έτσι γίνεται με μένα, η μια κουβέντα φέρνει την άλλη και όταν τα Θεραπειά παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μου, η Αγία Παρασκευή με όλα της τα υπάρχοντα κρατά την σημαία.
Γεννημένος στην Γαλιλαία και Ελληνιστής ο Αγιος που με την γιορτή του “άρχεται η νηστεία” και η προετοιμασία για τις μεγάλες μέρες της Χριστιανοσύνης, άφησε τα επίγεια στην Ιεράπολη, το σημερινό Παμουκ Καλέ, κοντά στο Ντενιζλί, αυτόν τον βελουδένιο κατάλευκο σαν βαμβάκι τοπο, με τα ιαματικά νερά, στην δικιά μας Ανατολή. Παλιά, πολύ παλιά, λέμε για την εποχή των Σταυροφοριών, υπήρχε Ι. Ναός εκεί και τα ερείπια υπάρχουν ακόμα. Το 2011, σκαπάνη αρχαιολόγων ανακάλυψε τάφο που κατά πάσα η πιθανότητα είναι αυτός του Αγίου Φιλίππου.
Δεν ξέρω αν βρίσκεται Εκκλησία αφιερωμένη στην μνήμη του στην Πόλη, βρίσκεται όμως στην παλιά όμορφη Αθήνα, στο Θησείο, ιστορική, ισορικότατη θα έλεγα. Σε αυτήν πήγα πολλές φορές περπατώντας από την Πανδρόσου, στο Μοναστηράκι και από εκεί προς το Θησείο. Υπάρχει και ακόμη μιά (θα υπάρχουν και άλλες σε άλλα μέρη), στην Νίκαια, οχι της Βιθυνίας και της Γαλλίας αλλά της Αττικής, Στον γεμάτο πεύκα λόφο, της Δεξαμενής Νικαίας, όπως ανακάλυψα διανύοντας εναν αναγνωστικό περίπατο, σε ένα άρθρο του 2018 στην εφημερίδα <Τα Αθηναϊκά>, πως στις 20 Νοεμβρίου 1947 θεμελιώθηκε Ιερός Ναός αφιερωμένος στον Αγιο Φίλιππο και στην Αγία Ελισάβετ προς τιμήν του πριγκιπικού (τότε) ζεύγους Ελισαβετ και Φιλίππου. Τα θυρανοίξια έγιναν με κάθε επισημότητα τον Νοέμβριο του 1949. Οταν το ζεύγος ήρθε στην Ελλάδα το 1950, επισκέφθηκε την περιοχή φυσικά και την Εκκλησία και φυτεύτηκαν δυο κυπαρίσσια εις ανάμνηση του γεγονότος.
Να τι μαθαίνει κανείς διαβάζοντας…
Περάσαμε τα Εισόδια, μεγάλη Γιορτή στο Πέρα της Πόλης μας, της Αγίας Αικατερίνης σήμερα, του Αγ. Στυλιανού αύριο και του Αγιου Ανδρέα σε λίγες μέρες.
Σε όσους γιόρτασαν, γιορτάζουν και θα γιορτάζουν, ευχές για ότι καλύτερο.
Νίκη.
Μπάκιγκχαμ, Αγγλία
25 Νοεμβρίου 2025
Σχόλια Facebook