Αρθρο Δ. Αβραμόπουλου: Η Γενιά Ζ και το μέλλον της ελληνικής δημοκρατίας

ΗΓενιά Ζ, οι νέοι και νέες που γεννήθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2010, δεν αποτελεί απλώς την επόμενη εκλογική δεξαμενή της χώρας. Αποτελεί τον καθρέφτη μιας βαθιάς θεσμικής κρίσης αλλά και την πιο καθοριστική ευκαιρία ανανέωσης της ελληνικής δημοκρατίας.

Πρόκειται για τη γενιά που μεγάλωσε μέσα στην οικονομική κρίση, τη διάλυση της κοινωνικής κινητικότητας και τη μαζική μετανάστευση νέων επιστημόνων. Οι περισσότεροι βίωσαν την ενηλικίωσή τους με επισφάλεια, χαμηλές αμοιβές, ακριβή στέγη και αβέβαιο μέλλον. Για πολλούς, η δημοκρατία ταυτίστηκε όχι με ευκαιρίες, αλλά με διαρκή ανασφάλεια. Έτσι διαμορφώθηκε μια γενιά πολιτικά σκεπτική και θεσμικά καχύποπτη.

Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα ευρήματα της έρευνας της Friedrich Ebert Stiftung σύμφωνα με τα οποία περίπου ένας στους τέσσερις νέους στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα δηλώνει ότι θα μπορούσε να αποδεχθεί μια αυταρχική μορφή διακυβέρνησης εφόσον αυτή θεωρηθεί αποτελεσματική. Στην Ελλάδα, το ποσοστό αυτό συνδέεται άμεσα με τη διάχυτη αίσθηση αδικίας, την απουσία κοινωνικής κινητικότητας και τη βαθιά απογοήτευση από την αξιοκρατία και τη λειτουργία του κράτους. Πρόκειται για αποδοχή της δικτατορικής λογικής ως εργαλειακής λύσης, ένα εξαιρετικά επικίνδυνο κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο που ανοίγει δρόμους σε δημαγωγούς οι οποίοι συνδυάζουν λαϊκίστικες πρακτικές με εθνικιστική και όχι πατριωτική ρητορική.

Αυτή η αντιπολιτική διαμαρτυρία, ωστόσο, δεν είναι το τέλος της δημοκρατίας. Είναι το καμπανάκι της. Αν μετατραπεί σε συμμετοχή, μπορεί να αποτελέσει το πιο ισχυρό κύμα θεσμικής ανανέωσης που γνώρισε η μεταπολιτευτική Ελλάδα. Οι Ελληνες νέοι δεν ζητούν μόνο να ακουστούν. Ζητούν δικαιοσύνη, κανόνες που εφαρμόζονται, αξιοκρατία, προσιτή στέγη, λειτουργικές υπηρεσίες, ουσιαστική συμμετοχή και κράτος που να τους αντιμετωπίζει ως συμμέτοχους και όχι ως πελάτες.

Ο βαθμός ευθύνης της σημερινής πολιτικής ηγεσίας είναι καθοριστικός. Αν επιμείνει στη διαχείριση χωρίς όραμα, στη ρητορική χωρίς ειλικρίνεια και στη συμμετοχή βιτρίνας, τότε η αποστασιοποίηση της νέας γενιάς θα βαθύνει. Αν όμως επιλέξει να ανοίξει τους θεσμούς, να ενσωματώσει τη νέα γενιά στη λήψη αποφάσεων, να επενδύσει στην παιδεία πολιτειότητας, στην ψηφιακή δημοκρατία και στην ουσιαστική διαβούλευση, τότε η αντιπολιτική διαμαρτυρία μπορεί να μετατραπεί σε ενεργό δημοκρατική συμμετοχή.

Ιδιαίτερα βαρύνουσα είναι η ευθύνη των σημερινών ηγεσιών ενόψει της επικείμενης αναθεώρησης του Συντάγματος. Πρόκειται για την τελευταία μεγάλη ευκαιρία θεσμικής ανασυγκρότησης της χώρας με έναν βαθύ και τολμηρό θεσμικό μετασχηματισμό που θα απαντά άμεσα και ευθέως στις ανάγκες της εποχής και στις απαιτήσεις των νεότερων γενεών. Μια τέτοια αναθεώρηση μπορεί και οφείλει να αποτελέσει την πιο ουσιαστική κληρονομιά των γενεών της Μεταπολίτευσης προς την επόμενη γενιά πολιτών.

Η Γενιά Ζ δεν απειλεί τη δημοκρατία. Την δοκιμάζει. Και μέσα από αυτή τη δοκιμασία μπορεί να τη σώσει.