ΕΛΕΝΗ 412 -ΟΒΑΜΑ 2012.

ΕΥΤΥΧΙΑ ΛΟΙΖΙΔΗ

ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ-ΗΘΟΠΟΙΟΣ

Για την ΡΗΡ

Για τον ρόλο της Θεονόης πολλά έχουνε λεχθεί από κριτικούς.Συγκεκριμένα άλλοι εικάζουν πως η σκηνή αυτή(Μεν+Ελέ+Θεο),είναι περιττή και οτι αν αφαιρεθεί δεν θα ζημιωθεί το έργο.Άλλοι πάλι λένε οτι ο ποιητής έφτιαξε το επεισόδιο της Θεονόης για να μας δείξει την ρητορική του ικανότητα,γιατι αυτό το επεισόδιο περιέχει ρητορικούς λόγους. Απο πλευράς δική μου, θα παραθέσω παρακάτω τους λόγους που καθιστούν τη σκηνή αυτή σημαντική ως και τις μέρες μας,χωρίς ωστόσο να αρνηθώ τα ρητορικά σημεία του επεισοδίου που βοηθούν την παρακάτω ανάπτυξη.

Ο Μενέλαος στους στίχους 973-974 λέει «……ή την Θεονόη να αναγκάσεις, απο τον πατέρα της  όχι λιγότερο ευσεβής να γίνει. Η Θεονόη (στ 998) θα απαντήσει «…εγώ γεννήθηκα ευσεβής και θέλω να ΄μαι τέτοια.Το όνομα του πατέρα μου και το δικό μου ποτέ δεν θα μολύνω.Γιατι υπάρχει μέσα μου απο τότε που γεννήθηκα-ιερό μεγάλο- της δικαιοσύνης.Αυτό, ζωντανό θα το κρατήσω.

Ο Ευριπίδης θέλει να τονίσει οτι αν ο Πρωτεύς ήταν ευσεβής και δίκαιος πρέπει να φανεί εξίσου ευσεβής και δίκαιη η κόρη του ώστε να αποδώσει δικαιοσύνη.Άλλωστε καθήκον ενός τέκνου,γεννημένου απο πατέρα δίκαιο είναι να μιμηθεί τους τρόπους του πατρός του(στ 941-942). Η πράξη αυτή κάνει το τέκνο κρείσσον του πατρός διότι αυτό (το τέκνο), οχι μόνο διατηρεί την ευσέβεια και τη δικαιοσύνη του πατρός του, αλλά την καλλιεργεί ακόμα περισσότερο.

Ο Ευριπίδης σ’αυτό το σημείο δεν κάνει σύγκριση τέκνου και πατρός για να μειώσει το δεύτερο αλλά να τονίσει την ανάγκη να συνεχίσει το τέκνο τον χαρακτήρα του πατρός και να εξελιχθεί ακόμα περισσότερο.

Σε αυτό το σημείο θα λέγαμε οτι ο Ευριπίδης είναι επηρεασμένος απο τον επιτάφιο του Περικλή.Ο Περικλής αφού χωρίσει τους Αθηναίους σε τρεις γεννιές,μας λέει οτι «..κάθε μια απ’αυτές διατηρεί ό,τι παραλαμβάνει απο την προηγούμενη αλλά ταυτόχρονα γίνεται καλύτερη γιατι και η ίδια θα προσθέσει κάτι σε αυτό.Συγκεκριμένα απονέμει τιμή στους προγόνους γιατι όπως δηλώνει χαρακτηριστικά είναι δίκαιον και πρέπον.Χάρη στην ανδρεία τους παρέδωσαν το κράτος ελεύθερο.Και εκείνοι είναι άξιοι επαίνου αλλά ακόμη περισσότερο οι πατέρες μας.Γιατι (συνεχίζει) μαζί με όσα κληρονόμησαν,αφου απέκτησαν όση εξουσία έχουμε,με πολλούς κόπους την κληροδότησαν σε εμάς τους σημερινούς».Μέσε άκρες λοιπόν αναλύει με ποιό τρόπο φτάσαμε στο σημείο αυτής της δύναμης που είμαστε σήμερα, με ποιά μορφή πολιτεύματος και με ποιές συνήθειες έγινε μεγάλη η δύναμή μας.

Κάτι παρόμοιο προσπάθησε να κάνει ο Ομπάμα στο λόγο του τον προεκλογικό.Σας παραθέτω το παράδειγμά του

«…Εάν κάποιοι είστε επιτυχημένοι σας βοήθησε κάποιος γι’αυτο.Υπήρξε ένας μεγάλος δάσκαλος κάπου στη ζωή σας.Κάποιος βοήθησε να δημιουργήσουμε αυτό το απίστευτο αμερικανικό σύστημα που σας επέτρεψε να ευδοκιμήσετε….συνεχίζει ο λόγος του καταλήγοντας …..ό,τι  καταφέραμε,το καταφέραμε λόγω της ατομικής μας πρωτοβουλίας αλλά και ακόμα γιατι κάνουμε πράγματα μαζί.

Αναφερόμενος σίγουρα στις προηγούμενες γενεές που βοήθησαν για την ανοικοδόμηση αυτού του κράτους, προσπαθεί να πείσει τον λαό προεκλογικά πόσο σωστή θα ήταν η φορολόγηση της ανώτερης (οικονομικά) κοινωνικής τάξης.

Ο Ομπάμα δέχτηκε αρνητικά σχόλια για αυτόν τον λόγο διότι, όπως θα απαντούσε και ο Περικλής «…γιατι μόνο ως εκείνο το σημείο ανέχεται ο άνθρωπος να ακούει επαίνους που λέγονται για άλλους, ως εκεί που και ο καθείς πιστεύει οτι είναι ικανός να κατωρθώσει κάτι απ’όσα άκουσε. Όμως για κάθετί που ξεπερνά τη δύναμή του,κυριεύεται απο την πρώτη στιγμή από φθόνο και έτσι δεν δίνει πίστη».

Αλλά επειδή οι παλαιότεροι το δοκίμασαν στην πράξη ο Ομπάμα αισθάνθηκε την υποχρέωση να συμμορφωθεί με τον νόμο και να ανταποκριθεί όσο γίνεται πιο πολύ στην επιθυμία και τις πεποιθήσεις του καθενός.

Δεν προσπαθώ να πάρω πολιτική θέση στα πράγματα. Στόχος μου είναι να κάνω γνωστό σε όλους πως ποίηση και ιστορία είναι της ίδιας τάξεως, είναι έρευνα(Αριστοτέλης).Το μόνο σίγουρο είναι οτι οι μεγάλοι ηγέτες έχουν μελετήσει την ιστορία μας περισσότερο απο εμάς τους ίδιους.Γιαυτό μπορούμε να πούμε μετα βεβαιότητας πως οι αρχαίοι  Έλληνες είναι παγκόσμιοι διαμορφωτές, προσφέροντας την νομιμοποίηση του δημοκρατικού καθεστώς, στην συνείδηση των πολιτών.Με ποιό τρόπο? Μέσω της σύζευξης της δημοκρατικής Αθήνας με το αρχαίο παρελθόν της.Χωρίς Περικλή δεν θα είχαμε τους αρχαίους τραγικούς ποιητές.Χωρίς αυτούς δεν θα υπήρχε Περικλής.

Και μπορεί οι αρχαίοι Έλληνες να μην κατόρθωσαν να φτάσουν στον Άρη,κατώρθωσαν όμως να φτάσουν στην Αθανασία.Απο αυτήν την σκοπιά οι αρχαίοι έγιναν στυλοβάτες και παγκόσμιοι διαμορφωτές έως και σήμερα.Τώρα αν η Αμερική φτάσει και αυτή στο σημείο της Αθανασίας του Χρυσού  5^ου αιώνα,θα πρέπει να ερευνήσει τα λάθη της Αθήνας εκείνης της εποχής και να γίνουν πρωτοπόροι στο να διαφυλάξουν την ουσιαστική έννοια της δημοκρατίας.

ΕΥΤΥΧΙΑ ΛΟΙΖΙΔΗ

ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ-ΗΘΟΠΟΙΟΣ