Η Ελλάδα κερδίζει έδαφος στον τομέα της διεθνούς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

Λίγοι μπορούν να αμφισβητήσουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι πολλών πολιτισμών, τόσο γεωγραφικά όσο και πολιτισμικά. Αυτό το γεγονός έχει ιστορικά εμπνεύσει τους Έλληνες να καινοτομούν και να προσπαθούν αδιάκοπα να δημιουργούν γέφυρες επικοινωνίας και ανταλλαγής με λαούς και πολιτισμούς από όλο τον κόσμο, καλλιεργώντας μια παγκόσμια, διεθνή ταυτότητα. Καθώς το τοπίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλάζει και εξελίσσεται παγκοσμίως, η Ελλάδα αποφάσισε να αξιοποιήσει αυτή την ικανότητα για διεθνισμό και να ενταχθεί στην παγκόσμια ακαδημαϊκή τάση για διεθνοποίηση, συνεργασία και κινητικότητα.

Έτσι, δημιουργήθηκε και πήρε μορφή το Study in Greece, ο εθνικός οργανισμός που προωθεί τη διεθνοποίηση των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων. Ιδρυθείσα το 2023 από τα 24 ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας, υπό την αιγίδα των Υπουργείων Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Εξωτερικών, Πολιτισμού και Τουρισμού, η Study in Greece υποστηρίζει τη διεθνοποίηση των δημόσιων πανεπιστημίων μέσω της διεθνούς προώθησης των ακαδημαϊκών προγραμμάτων τους και της προώθησης της Ελλάδας ως εκπαιδευτικού προορισμού για διεθνείς φοιτητές, σύμφωνα με τις τρέχουσες προτεραιότητες του ελληνικού κράτους και των ίδιων των πανεπιστημίων.

Η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση σκέφτεται διεθνώς

Πιστεύοντας ότι ο ρόλος της εκπαίδευσης πρέπει να επαναπροσδιοριστεί ώστε να ανταποκρίνεται στα βασικά παγκόσμια ζητήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα σε έναν κόσμο όπου όλα συνδέονται, η Ελλάδα αποφάσισε προτεραιοποιήσει εκ νέου την τριτοβάθμια εκπαίδευση της, δίνοντας έμφαση στη διεθνοποίηση. Η ελληνική προσέγγιση δίνει έμφαση στις ακαδημαϊκές σχέσεις και τη συνεργασία, εστιάζοντας στον εκσυγχρονισμό και την εξωστρέφεια των προγραμμάτων σπουδών και των κοινών προγραμμάτων μέσω της ανάπτυξης στρατηγικών εταιρικών σχέσεων και συνεργασιών μεταξύ ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι φορείς του τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα – συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, της Συνόδου των Πρυτάνεων της Ελλάδας και του Study in Greece – συνειδητοποίησαν την επείγουσα ανάγκη των ελληνικών πανεπιστημίων να συνδεθούν με τον κόσμο, να προωθήσουν διεθνείς συνεργασίες και να προσελκύσουν διεθνές ταλέντο, ώστε να φέρουν τολμηρή, γενναία και πρωτοποριακή σκέψη στις πιο κρίσιμες παγκόσμιες προκλήσεις μέσω της ακαδημαϊκής αριστείας και της έρευνας αιχμής. Αυτή η στρατηγική προσέγγιση έχει αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα: Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε η Open Doors το 2024, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους 8 πιο δημοφιλείς προορισμούς σπουδών για φοιτητές από τις ΗΠΑ, με τη χώρα μας να υποδέχεται περισσότερους από 6.000 φοιτητές σε προγράμματα σπουδών όλων των επιπέδων.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν πολλά παραδείγματα αυτού του είδους συνεργασιών, με τα ελληνικά πανεπιστήμια και το Study in Greece να δημιουργούν και να διατηρούν σημαντικές επαφές με αναγνωρισμένους οργανισμούς του χώρου της διεθνούς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Μεταξύ αυτών είναι οι Times Higher Education, QS World University Rankings, Keystone Education Group και Educations.com, Sinorbis, Etio και NET24, καθώς και ομόλογοι εθνικοί οργανισμοί όπως το Campus France και το DAAD. Μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία είναι το International Academic Partnership Program (IAPP) Greece, το οποίο ξεκίνησε το 2019 από το Υπουργείο Παιδείας, το IIE, την Αμερικανική Πρεσβεία, το Study in Greece και το Fulbright Greece. Το IAPP προωθεί τη διαρκή συνεργασία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελλάδας στους τομείς κινητικότητας φοιτητών, έρευνας και ανταλλαγής καθηγητών.

Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα για το Study in Greece και την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση γενικότερα τα τελευταία χρόνια είναι η σταθερά αυξανόμενη παρουσία των ελληνικών πανεπιστημίων στις πιο σημαντικές και επιδραστικές διεθνείς εκπαιδευτικές εκθέσεις, NAFSA και EAIE. Η ετήσια συμμετοχή αυτή έχει αποφέρει ανεκτίμητα οφέλη για την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς έχει δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για την προώθηση και την ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ ελληνικών και ξένων ιδρυμάτων, καθώς και μια εξαιρετική ευκαιρία για τη συλλογή γνώσεων και πληροφοριών σχετικά με τις καλές πρακτικές και τον τρόπο με τον οποίο η διεθνοποίηση λειτουργεί προς όφελος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Γιατί ένας διεθνής φοιτητής να επιλέξει την Ελλάδα;

Η Ελλάδα διαθέτει ένα ιδιαίτερα ποικιλόμορφο και φιλόξενο ακαδημαϊκό περιβάλλον για τους διεθνείς φοιτητές: τα δίδακτρα τόσο για τα προπτυχιακά όσο και για τα μεταπτυχιακά προγράμματα είναι πολύ προσιτά, λαμβάνοντας υπόψη το ακαδημαϊκό επίπεδο των σπουδών που προσφέρουν τα ελληνικά πανεπιστήμια. Πιο συγκεκριμένα, ένας διεθνής φοιτητής μπορεί να σπουδάσει σε ένα πλήρες 6ετές πρόγραμμα Ιατρικής με δίδακτρα μόλις 12.000 € το χρόνο, ή να παρακολουθήσει ένα από τα πολυάριθμα διεθνή μεταπτυχιακά προγράμματα που προσφέρονται δωρεάν, όπως στη Μοριακή-Κυτταρική Βιολογία και Βιοτεχνολογία ή στην Προχωρημένη Φυσική.

Επιπλέον, τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι οργανισμοί που αναπτύσσονται ραγδαία και προσπαθούν αδιάκοπα να ανεβάσουν τον πήχη της ακαδημαϊκής αριστείας. Για παράδειγμα, στην κατάταξη του Times Higher Education για το 2025, στην οποία περιλαμβάνονται περισσότερα από 2.000 ιδρύματα, το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών κατέλαβε την 64η θέση παγκοσμίως στην ποιότητα εκπαίδευσης, εξοπλίζοντας τους φοιτητές με ανταγωνιστικές δεξιότητες και προωθώντας αποτελεσματικά μαθησιακά αποτελέσματα που είναι απαραίτητα για το μελλοντικό εργατικό δυναμικό. Επίσης, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών κατέκτησε την 83η θέση στον δείκτη “Peace, Justice and Strong Institutions”, αναδεικνύοντας την μεριμνα του πανεπιστημίου για ασφάλεια και διαφάνεια στις δράσεις του. Αυτό το επίπεδο οικονομικής προσιτότητας, σε συνδυασμό με την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, συνιστούν έναν συνδυασμό πολύ ελκυστικό για κάθε διεθνή φοιτητή.

Εκτός από τα ακαδημαϊκά οφέλη που προσφέρουν τα ελληνικά πανεπιστήμια, η Ελλάδα είναι ένας μοναδικός προορισμός για σπουδές για πολλούς ακόμη λόγους. Πρώτον, σε συνδυασμό με τα προσιτά δίδακτρα των προγραμμάτων σπουδών, το κόστος διαβίωσης στις ελληνικές πόλεις είναι αρκετά χαμηλότερο από αυτό που μπορεί να βρει κανείς σε άλλες ευρωπαϊκές (και μη) πόλεις. Οι φοιτητές που πληρούν συγκεκριμένες οικονομικές προϋποθέσεις έχουν δικαίωμα δωρεάν διαμονής στις φοιτητικές εστίες και, γενικά, το μηνιαίο ενοίκιο ενός διαμερίσματος κυμαίνεται μεταξύ 250 και 600 €, με τα έξοδα κοινοχρήστων να κοστίζουν περίπου 100 € το μήνα. Δεδομένου ότι το κόστος διαβίωσης είναι σχετικά χαμηλό, οι φοιτητές μπορούν να απολαύσουν τα οφέλη της μοναδικής φοιτητικής ζωής στην Ελλάδα. Κανείς δεν βαριέται ποτέ στην Αθήνα, όπως επισημαίνει το βρετανικό/ελβετικό περιοδικό Etio, ανακηρύσσοντας την ελληνική πρωτεύουσα ως την πόλη με την πιο ποικιλόμορφη και συναρπαστική νυχτερινή ζωή στον κόσμο.

Ωστόσο, οι δραστηριότητες για τους φοιτητές δεν περιορίζονται στις νυχτερινές ώρες. Δεδομένου του ήπιου και ηλιόλουστου κλίματος και του σχετικά μικρού μεγέθους της Ελλάδας, τα ταξίδια και οι αποδράσεις σε όλη την επικράτεια μπορούν να είναι σύντομα, απλά και γεμάτα με σημαντικές εμπειρίες. Επιπλέον, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται δικαιολογημένα από πολλούς ως η γενέτειρα του δυτικού πολιτισμού. Όπου και αν πάει κανείς, συναντά ένα κομμάτι ιστορίας: τελειώσατε από μάθημα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης; Το μινωικό παλάτι της Κνωσού απέχει 45 λεπτά με το λεωφορείο. Σπουδάζετε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης; Ο αρχαιολογικός χώρος της Βεργίνας είναι κοντά. Για να μην αναφέρουμε τις αμέτρητες ευκαιρίες που έχει κανείς στην Αθήνα, οι οποίες απέχουν μόλις λίγα λεπτά με τα πόδια ή το μετρό. Αλλά δεν χρειάζεται να πάτε μακριά για να έρθετε σε επαφή με πολιτιστικές δράσεις: τα ίδια τα πανεπιστήμια διαθέτουν μια πληθώρα αθλητικών και πολιτιστικών φοιτητικών συλλόγων που καλλιεργούν δεσμούς μεταξύ των φοιτητών, ενισχυμένους από το ισχυρό αίσθημα κοινότητας που είναι εγγενές στα ελληνικά πανεπιστήμια και στον ελληνικό πολιτισμό γενικότερα.

Σπουδές στην Ελλάδα και Διασπορά: αναθύμηση ή επανασύνδεση;

Πολλοί γνωρίζουν ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα με ταραχώδες παρελθόν. Από τα χρόνια της δικτατορίας έως την εποχή της οικονομικής κρίσης, αρκετοί Έλληνες εγκαταστάθηκαν σε άλλες χώρες αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Πολλοί από αυτούς ήταν απόφοιτοι ελληνικών πανεπιστημίων και διακρίθηκαν σε όλους τους επιστημονικούς και επιχειρηματικούς κλάδους. Ωστόσο, οι δεσμοί που συνδέουν τους ομογενείς με την πατρίδα τους είναι ανεκτίμητοι, γεγονός που τους ώθησε να δημιουργήσουν ισχυρές κοινότητες που διατηρούν αμείωτο το αίσθημα της ελληνικότητας και τιμούν την κληρονομιά τους με την κάθε ευκαιρία.

Η Ελλάδα συνειδητοποιεί όλο και περισσότερο τη σημασία της Διασποράς ως πολιτιστικού κεφαλαίου και σε αυτό το πνεύμα επιθυμεί να ενισχύσει τους δεσμούς με τις κοινότητες των ομογενών μέσω ενός τετραετούς σχεδίου (2024-2027) που εκπόνησε το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας σε στενή συνεργασία με τις ελληνικές προξενικές αρχές, με τίτλο «Στρατηγικό Σχέδιο για τους Έλληνες του Εξωτερικού». Στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι η ευρεία ενημέρωση του κοινού για την αξία της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στην οποία βασίστηκαν πολλοί Έλληνες της Διασποράς για να πραγματοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους στο εξωτερικό. Ενδεικτικές δράσεις που εντάσσονται σε αυτό το σχέδιο είναι  Open Days για προγράμματα σπουδών ελληνικών πανεπιστημίων, προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των φοιτητών της Διασποράς, καθώς και εδραίωση επαφών με ελληνόφωνα σχολεία της αλλοδαπής.

Αλλά γιατί ένας Έλληνας της Διασποράς να επιλέξει την Ελλάδα για σπουδές; Αρχικά, μπορούμε να το συνοψίσουμε με μία λέξη: «νόστος», δηλαδή η έντονη λαχτάρα κάποιου να επιστρέψει στην πατρίδα του, στις ρίζες του. Οι δεσμοί με την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας είναι ένας ουσιαστικός λόγος για κάποιον να θέλει να επανασυνδεθεί με τις ρίζες του και να αναζητήσει την καταγωγή του, να έρθει σε στενότερη επαφή με τα πολιτιστικά ερεθίσματα που είχε πάντα, να ανανεώσει τις γλωσσικές του δεξιότητες στα ελληνικά ή να βιώσει τη ζωή στην Ελλάδα όπως την θυμάται ή και για πρώτη φορά. Επίσης, το πολιτικοοικονομικό σκηνικό στην Ελλάδα έχει αλλάξει ριζικά από τον καιρό της αποδημίας πολλών Ελλήνων της Διασποράς. Αντίθετα, η ανάπτυξη φαίνεται να είναι σταθερή και δεν δείχνει σημάδια επιβράδυνσης, σηματοδοτώντας μία εξαιρετικά πρόσφορη ευκαιρία για τους Έλληνες της διασποράς να επιχειρήσουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Από πρακτική άποψη, οι Έλληνες της διασποράς που μιλούν ελληνικά έχουν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, το δικαίωμα να γίνουν δεκτοί σε ελληνόφωνα προπτυχιακά προγράμματα, τα οποία είναι εντελώς δωρεάν, ή να εξερευνήσουν τη μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών στα ελληνικά, τα οποία προσφέρονται με χαμηλά δίδακτρα ή και δωρεάν, καθιστώντας τις σπουδές στην Ελλάδα ακόμη πιο ελκυστικές.

Ελλάδα: ένας κόμβος για την παγκόσμια εκπαίδευση

Κάθε βήμα για διεθνοποίηση αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα για την εξέλιξη της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Μέσω των στρατηγικών συνεργασιών, της δημιουργίας διεθνών προγραμμάτων και της ανταλλαγής ιδεών σχετικά με τις καλές πρακτικές διεθνοποίησης, τα ελληνικά ιδρύματα προσαρμόζονται γρήγορα και επιδέξια στο παγκόσμιο ακαδημαϊκό τοπίο.

Το πιο σημαντικό είναι ότι η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση κερδίζει σταθερά έδαφος στη διεθνή σκηνή, αναδεικνύοντας την Ελλάδα σε ένα ανταγωνιστικό και επιδραστικό ακαδημαϊκό κέντρο. Με την προώθηση διεθνών συνεργασιών, τα ελληνικά πανεπιστήμια προσφέρουν σε φοιτητές από όλο τον κόσμο την ευκαιρία να ανακαλύψουν την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση όπως είναι πραγματικά – ένα ταξίδι όπου η ακαδημαϊκή αριστεία συνδυάζεται με πλούσιες και μοναδικές εμπειρίες ζωής.