Μέρκελ-Ερντογάν: «Παζάρι» Τουρκίας – ΕΕ για το προσφυγικό

Την προοπτική γερμανικής στήριξης για την αναβίωση της τελματωμένης ενταξιακής διαπραγμάτευσης μαζί με διευκολύνσεις στο θέμα της βίζας προσφέρει η Άνγκελα Μέρκελ στην Τουρκία προσβλέποντας ως αντάλλαγμα σε συνεργασία για την ανάσχεση των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη και την επανεισδοχή προσφύγων στο έδαφός της.

Η Γερμανίδα καγκελάριος συναντήθηκε διαδοχικά την Κυριακή στην Κωνσταντινούπολη με τον Τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου και τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν σε απόσταση αναπνοής από τις τουρκικές κάλπες, στις οποίες το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) θα επιχειρήσει να κεφαλαιοποιήσει ό,τι αποσπάσει από την ΕΕ, ιδίως στο θέμα της βίζας που για πολλούς Τούρκους είναι πιο σημαντικό από αυτή καθαυτή την ένταξη στην Ένωση.

Κατόπιν της συνάντησής του με την Άνγκελα Μέρκελ, ο Ερντογάν δήλωσε πως ζήτησε από την καγκελάριο, καθώς και από τη Γαλλία, τη Βρετανία και την Ισπανία, την υποστήριξή τους στην επίσπευση της προσπάθειας της Τουρκίας να καταστεί μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ήδη στον απόηχο της Συνόδου Κορυφής των Βρυξελλών με επίκεντρο το σχέδιο δράσης της ΕΕ για συνεργασία με την Τουρκία και πριν την άφιξη Μέρκελ, ο Ερντογάν είχε υπογραμμίσει ότι η εγγύτητα της Τουρκίας με τη Συρία και ο ρόλος-κλειδί που διαδραματίζει στην προσφυγική κρίση ενισχύουν την υποψηφιότητά της για ένταξη στην ΕΕ -την οποία κατηγορεί κατ’ επανάληψη ότι «ξύπνησε» πολύ αργά.

Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι στη συνάντησή της Κυριακής συζήτησε επίσης με την Μέρκελ την ανάγκη να «ενεργήσουμε από κοινού εναντίον των τρομοκρατικών οργανώσεων» -όπου τρομοκρατικές οργανώσεις η Τουρκία εννοεί και τους μαχητές του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), τους οποίους ξεκίνησε να βομβαρδίζει μαζί με τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους. Σχετικά με τις εξελίξεις στο Κουρδικό, η καγκελάριος ανέφερε πως ευελπιστεί ότι μετά τις εκλογές θα ξεκινήσει διαδικασία συμφιλίωσης.

Ως προς το θέμα της ενταξιακής διαδικασίας, ο Ερντογάν συζήτησε με την καγκελάριο το άνοιγμα πέντε κεφαλαίων που αφορούν στην εναρμόνιση των κανόνων για την ενέργεια, την οικονομική πολιτική, τα θεμελιώδη δικαιώματα, τη δικαιοσύνη και την ασφάλεια. Η Μέρκελ ανέφερε πως η Γερμανία είναι έτοιμη για το άνοιγμα φέτος του κεφαλαίου της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής παράλληλα με την προετοιμασία για το άνοιγμα των κεφαλαίων για τα θεμελιώδη δικαιώματα και την δικαιοσύνη.

Αμφότεροι Μέρκελ και Ερντογάν γνωρίζουν στην πραγματικότητα ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα ένταξης της Τουρκίας στην Ένωση βραχυπρόθεσμα. Μόλις δέκα ημέρες πριν η ίδια η Μέρκελ δήλωνε πως παραμένει αντίθετη στην ένταξη της Τουρκίας και ο Ερντογάν το γνωρίζει. Και μία ταχύτερη διαδικασία θα είναι πολύ δύσκολο να την «χωνέψουν» πολλοί στο συντηρητικό στρατόπεδο της Μέρκελ που ήταν και παραμένουν κατηγορηματικά αντίθετοι στην τουρκική ένταξη.

Άμεσος στόχος για την Τουρκία είναι η απελευθέρωση της βίζας για τα ταξίδια των Τούρκων στην Ένωση, γεγονός στο οποίο η Τουρκία επιμένει ως όρο προκειμένου να συμφωνήσει στην επανεισδοχή προσφύγων από την Ευρώπη στο έδαφός της.

O Αχμέτ Νταβούτουγλου ζήτησε ταξίδια χωρίς βίζα για τους Τούρκους από τον Ιούλιο του 2016 με αντάλλαγμα την υπογραφή της Τουρκίας σε «συμφωνία επανεισδοχής» προσφύγων. Κατά τον ίδιο, πρέπει επίσης να επιτραπεί στην Τουρκία να συμμετάσχει σε Συνόδους Κορυφής της ΕΕ.

Επί του τουρκικού αιτήματος η Μέρκελ αρκέστηκε να μιλήσει για «διευκολύνσεις». «Μπορεί να υπάρξει συζήτηση στην γερμανο-τουρκική ομάδα εργασίας […] σχετικά με συγκεκριμένες δυνατότητες για διευκολύνσεις στο θέμα της βίζας».

«Νομίζω ότι χρησιμοποιήσαμε αυτή την κρίση που βιώνουμε μέσω μίας άτακτης και μη ελεγχόμενης μετακίνησης προσφύγων για να επιτύχουμε ξανά μεγαλύτερη συνεργασία σε πολλά ζητήματα, τόσο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας, όσο και μεταξύ της Γερμανίας και της Τουρκίας» ανέφερε η Μέρκελ ξεκινώντας  την κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε με τον Αχμέτ Νταβούτογλου.

Οι συνομιλίες ήταν «πολλά υποσχόμενες» και «η Γερμανία είναι έτοιμη να προσφέρει στήριξη» είπε η Μέρκελ δίνοντας την προοπτική ταχύτερης ενταξιακής διαδικασίας και διευκολύνσεων στο θέμα της βίζας με στόχο να επιτύχει τη συμφωνία επανεισδοχής -την οποία ο Νταβούτογλου ξεκαθαρίζει όμως πως θα υπογράψει μόνο με άρση της βίζας.

Το σχέδιο δράσης για τη συνεργασία με την Τουρκία περιλαμβάνει, πέραν των θεμάτων που σχετίζονται με τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, οικονομική στήριξη -το ύψος της οποίας δεν έχει ανακοινωθεί αλλά προσδιορίζεται στα τρία δισ. ευρώ- για τη βελτίωση της ζωής των 2,2 εκατ. προσφύγων που βρίσκονται στην Τουρκία και την ενθάρρυνσή τους να παραμείνουν εκεί.

«Πρώτον πρέπει να μοιράζεται δίκαια το πρόβλημα. Το ποσό της βοήθειας είναι δευτερεύων. Το πιο σημαντικό είναι η κοινή θέληση για τη διευθέτηση του ζητήματος. Η Τουρκία είχε αφεθεί μόνη τα τελευταία χρόνια» είπε ο Νταβούτογλου την Κυριακή ενώπιον των δημοσιογράφων.

Τόσο ο ίδιος, όσο και η Μέρκελ, δήλωσαν ότι συμφώνησαν πως δεν μπορεί να υπάρξει μόνιμη λύση στην προσφυγική κρίση χωρίς την επίλυση της σύγκρουσης στη Συρία, με τον Τούρκο πρωθυπουργό να επαναφέρει την πρόταση της Άγκυρας για δημιουργία «ασφαλούς ζώνης» στη βόρεια Συρία και παράλληλα να προειδοποιεί πως θα προκαλέσει νέα έξοδο προσφύγων η χερσαία επίθεση που έχει εξαπολύσει το καθεστώς Άσαντ μαζί με Ιράν και Χεζμπολάχ, υπό ρωσική αεροπορική κάλυψη, στο Χαλέπι.

Ευαγγελία Μπίφη