Ο Ερντογάν δυναμιτίζει την ένταση στο Αιγαίο

Συνεχίζει η Τουρκία τις ακραίες προκλήσεις στην ελληνική υφαλοκρηπίδα εκδίδοντας απανωτές Navtex και στέλνοντας πολεμικά αεροσκάφη σε υπερπτήσεις πάνω από νησιά για τα οποία απαιτεί την άμεση αποστρατιωτικοποίησή τους. Μάλιστα, έφθασε στο σημείο διαμέσου του εκπροσώπου τού υπουργείου Εξωτερικών της να διαμηνύσει στην Αθήνα ότι οι θέσεις της περί «ελληνικής υφαλοκρηπίδας» είναι μαξιμαλιστικές και δεν έχουν το παραμικρό νομικό έρεισμα, οπότε καλό θα ήταν να σταματήσει και να τις αναπαράγει.-

Στο κλίμα της έντασης που άρχισε να δυναμιτίζεται ξανά στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, ήρθε να προστεθεί και η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που δεν αναγνωρίζει ελληνικό εναέριο χώρο πέρα από τα 6 μίλια. Η έκθεση αυτή, που αιφνιδίασε την Αθήνα, και προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης προς την κυβέρνηση, σχολιάστηκε από κυβερνητικές πηγές, ως ουσιαστικά άτοπη.

Γεγονός όμως παραμένει ότι περισσότερο από πριν, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει τον εχθρό εκ των έσω. Η κρίση που σοβεί στην Τουρκία λόγω της κατάρρευσης της οικονομίας είναι μεγάλη και ενδεικτικό του εκρηκτικού κλίματος είναι το ξύλο που φέρεται να έπαιξαν στα σκαλιά του προεδρικού μεγάρου το βράδυ του περασμένου Σαββάτου, ο νέος διοικητής της κεντρικής τράπεζας Νατζί Αγκμπάλ και ο παραιτηθείς πλέον υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Τουρκίας, και γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Η πίεση από τον λαό της Τουρκίας που δυσφορεί καθημερινά από τη φτώχια και την οικονομική δυσπραγία, προκαλεί τριγμούς στο σύστημα του Ερντογάν.

Η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ

Σε μια αμφιλεγόμενη  κίνηση, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ισχυρίζεται ότι είναι αδύνατον να συσταθεί λίστα με τις τουρκικές παραβιάσεις στον ελληνικό εναέριο χώρο, καθώς υπάρχει διαφορά απόψεων με την Ελλάδα για τα όριά του.

Αδυναμία δηλώνει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να προσκομίσει πλήρη κατάλογο με επιβεβαιωμένες τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, από την 1η Ιανουαρίου 2017, γιατί – όπως αναφέρει έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών – η Ελλάδα και οι ΗΠΑ δεν μοιράζονται την ίδια άποψη ως προς το εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου.

Η σχετική έκθεση, την οποία επικαλείται το ΚΥΠΕ, επιδόθηκε στις ηγεσίες των επιτροπών Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής και της Γερουσίας, βάση των προνοιών του Νόμου για την ανατολική Μεσόγειο (East Med Act).

Οι λόγοι για τους οποίους οι ΗΠΑ δεν είναι σε θέση να παρουσιάσουν κατάλογο με τις τουρκικές παραβιάσεις, είναι οι εξής:

«Δεν συμμεριζόμαστε την άποψη της Ελλάδας»

«Πρώτον, η Ελλάδα διεκδικεί έναν εναέριο χώρο που εκτείνεται έως και 10 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή της και χωρικά ύδατα έως 6 ναυτικά μίλια. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ο εναέριος χώρος μιας χώρας συμπίπτει με τα χωρικά ύδατα. Έτσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν έως και 6 ναυτικά μίλια εναέριου χώρου της Ελλάδας, σύμφωνα με τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας. Επομένως, η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν συμμερίζονται την ίδια άποψη σχετικά με την έκταση του εναέριου χώρου της Ελλάδας».

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι, αν και η χώρα μας διεκδικεί επί του παρόντος έως και 6 ναυτικά μίλια χωρικών υδάτων στο Αιγαίο, «η Ελλάδα και οι γείτονές της δεν συμφώνησαν για οριοθέτηση συνόρων στις περιοχές όπου επικαλύπτονται τα νόμιμα θαλάσσια δικαιώματά τους. Η έλλειψη τέτοιας οριοθέτησης σημαίνει ότι δεν υπάρχει σαφήνεια ως προς την έκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας και του αντίστοιχου εναέριου χώρου σε αυτές τις περιοχές, καθιστώντας αδύνατη οποιαδήποτε αξιολόγηση των συνολικών παραβιάσεων του εναέριου χώρου της Ελλάδας».

«Λύστε ειρηνικά τα διμερή θέματα»

Καταλήγοντας, η έκθεση αναφέρει ότι οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν την Ελλάδα και την Τουρκία να επιλύσουν εκκρεμή διμερή θέματα θαλάσσιων συνόρων ειρηνικά και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

«Τέτοιες προσπάθειες θα βοηθήσουν στη σταθεροποίηση της περιοχής και θα διευκολύνουν τη συνεργασία στο ΝΑΤΟ. Ομοίως, οι Ηνωμένες Πολιτείες παροτρύνουν τόσο την Ελλάδα όσο και την Τουρκία να απέχουν από προκλητικές ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή».

Υπενθυμίζεται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξέδωσε έκθεση και για τις τουρκικές παρεμβολές στην Κυπριακή ΑΟΖ. Σε αυτήν, το ΥΠΕΞ των ΗΠΑ κρατά ίσες αποστάσεις: από τη μια επισημαίνει ότι παρόλο που δεν αποτελούν όλα τα παραδείγματα που παρατίθενται παρεμβολή στις προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας να διερευνήσει και να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς πόρους, «όλα μαζί, απεικονίζουν αυξανόμενες εντάσεις στην περιοχή».

Από την άλλη, αναφέρεται ότι οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», προσθέτοντας ότι οι ΗΠΑ «αναγνωρίζουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναπτύξει τους πόρους στην ΑΟΖ της και ότι μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να διεκδικήσει ναυτικές αξιώσεις εκ μέρους της Κύπρου».

Άμεση ενημέρωση από την κυβέρνηση

Να υπάρξει άμεσα ενημέρωση για την Έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τουρκικές παραβιάσεις στον Εθνικό Εναέριο Χώρο της Ελλάδας, που προσκομίστηκε στις επιτροπές Εξωτερικών και ‘Αμυνας της Βουλής και της Γερουσίας των ΗΠΑ, βάσει των προβλέψεων του Νόμου για την Ανατολική Μεσόγειο (East Med Act), ζητά ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.

Σημειώνει σε ανακοίνωση του πως «εάν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δηλώνει αδυναμία να προσκομίσει σχετικό κατάλογο, υιοθετώντας τουρκικές θέσεις για την κυριαρχία ελληνικών νησιών, η Έκθεση αυτή αποτελεί παταγώδη αποτυχία της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Μητσοτάκη και σοβαρότατο πλήγμα για τη χώρα, τα εθνικά συμφέροντα και τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις».

Η ελληνική απάντηση

Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι τα όρια των Ελληνικών χωρικών υδάτων, όπως και τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας είναι ξεκάθαρα καθορισμένα εδώ και χρόνια στη βάση του συμβατικού και του εθιμικού διεθνούς δικαίου.

Συγκεκριμένα αναφέρουν:

«Αναφορικά με την έκθεση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών, η οποία διαβιβάστηκε στο Αμερικανικό Κογκρέσο, στο πλαίσιο των διατάξεων του «Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act» και που σημειωτέον απεστάλη στο Κογκρέσο πριν από περίπου 8 μήνες (στις 18 Μαρτίου 2020), επισημαίνεται ότι τα όρια των Ελληνικών χωρικών υδάτων, όπως και τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας είναι ξεκάθαρα καθορισμένα εδώ και χρόνια στη βάση του συμβατικού και του εθιμικού διεθνούς δικαίου και δεν τυγχάνουν ουδεμίας αμφισβήτησης.

Η συμφωνία του 1932

Συγκεκριμένα, όσον αφορά το Νοτιο-Ανατολικό Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, τα θαλάσσια σύνορα έχουν καθορισθεί από τη συμφωνία Ιταλίας-Τουρκίας που υπογράφηκε στην Άγκυρα στις 4 Ιανουαρίου 1932, καθώς και το πρακτικό που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εν λόγω συμφωνίας και υπεγράφη στην Άγκυρα στις 28 Δεκεμβρίου 1932. Η Ελλάδα, ως διάδοχο κράτος, βάσει της συνθήκης των Παρισίων του 1947, απέκτησε την κυριαρχία επί των Δωδεκανήσων χωρίς καμία αλλαγή στα θαλάσσια σύνορα, όπως αυτά είχαν συμφωνηθεί μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας.

Αναφορικά με τα θαλάσσια σύνορα στη Θράκη (μέχρι το σημείο σε απόσταση τριών ναυτικών μιλίων από το Δέλτα του Έβρου), αυτά ορίσθηκαν από τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και το Πρωτόκολλο των Αθηνών του 1926.

Τα θαλάσσια σύνορα

Τέλος, αναφορικά με τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των ανωτέρω δύο περιοχών (από Θράκη έως Δωδεκάνησα), όπου τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και της Τουρκίας τέμνονται, τα θαλάσσια σύνορα ακολουθούν τη μέση γραμμή μεταξύ των ελληνικών νήσων και νησίδων και των απέναντι τουρκικών ακτών.

Τα εξωτερικά σύνορα της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών της υδάτων, τα οποία έχουν αποτυπωθεί επανειλημμένως, αποτελούν ταυτόχρονα και εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Ο «πόλεμος» με τις Navtex

Υπενθυμίζεται ότι την Τετάρτη η Τουρκία εξέδωσε νέα Navtex για το Οruc Reis, με την οποία διαμηνύει πως το ερευνητικό της πλοίο, μαζί με τα συνοδευτικά του, θα περιπλανάται στην Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τις 23 Νοεμβρίου.

Η νέα παράνομη τουρκική οδηγία αφορά περιοχή νότια του Καστελλόριζου, και έρχεται μετά τις Navtex για αποστρατιωτικοποίηση τεσσάρων ελληνικών νησιών. Λίγη ώρα αργότερα, η Αθήνα απάντησε με αντι-Navtex, στην οποία αναφέρει ότι η Navtex της Άγκυρας είναι παράνομη και αφορά σε «μη εγκεκριμένη δραστηριότητα» σε περιοχή «που επικαλύπτει την ελληνική υφαλοκρηπίδα».

Επίσης, υπογραμμίζει ότι στη συγκεκριμένη περιοχή ο σταθμός του Ηρακλείου έχει αρμοδιότητα να εκδίδει μηνύματα Navtex.

Με τη σειρά της η Άγκυρα, προχώρησε σε νέα αντι-Navtex, μέσω της οποίας τονίζει πως το Oruc Reis διεξάγει έρευνες μέσα σε τουρκική υφαλοκρηπίδα, για λογαριασμό της Τουρκίας.

Διάβημα διαμαρτυρίας από το ΥΠΕΞ

Μάλιστα, η Αθήνα προχωρά και σε διάβημα διαμαρτυρίας προς την τουρκική πλευρά για την εν λόγω Navtex. Σε ανακοίνωσή του το Ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει:

Με νέα παράνομη NAVTEX, η Τουρκία ανακοινώνει τη συνέχιση των παράνομων σεισμικών ερευνών της, για την περίοδο 11-23 Νοεμβρίου, σε περιοχή που επικαλύπτει ελληνική υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο, παραβιάζοντας κατ’ εξακολούθηση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και υπονομεύοντας την ειρήνη  και τη σταθερότητα στην περιοχή.

Διατυμπανίζει δηλαδή ότι θα συνεχίσει να περιφρονεί τις συστάσεις της διεθνούς κοινότητας και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για αποφυγή τέτοιων παράνομων ενεργειών και συμμόρφωση της προς τη διεθνή νομιμότητα.

«Τουρκική υφαλοκρηπίδα»

Η Ελλάδα καταδικάζει εκ νέου την προκλητική αυτή συμπεριφορά, η οποία απομακρύνει ακόμα πιο πολύ την όποια προοπτική ενός εποικοδομητικού διαλόγου και ζητά από την Τουρκία να ανακαλέσει άμεσα την παράνομη Navtex.

Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας έδωσε οδηγίες για την άμεση διενέργεια διαβήματος διαμαρτυρίας προς την τουρκική πλευρά, καθώς και την ενημέρωση Συμμάχων και Εταίρων για τη συνεχιζόμενη τουρκική παράνομη συμπεριφορά.

Σε νέα εμπρηστική ανακοίνωση αναφορικά με την παρουσία του Oruc Reis στην Ανατολική Μεσόγειο, προχώρησε η Άγκυρα, η οποία επιμένει πως το τουρκικό πλοίο διεξάγει έρευνες στην τουρκική υφαλοκρηπίδα.

Ο θρασύς Χαμί Ακσόι

Απαντώντας σε ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ, ο Χαμί Ακσόι, κατηγορεί την Αθήνα για «μαξιμαλιστικές θέσεις», οι οποίες είναι αντίθετες με το διεθνές δίκαιο και… «δεν έχουν καμία αξία για εμάς».

Η Αθήνα «επανέλαβε τις γνωστές αντιρρήσεις της για τη σεισμική ερευνητική δραστηριότητα που το πλοίο μας συνεχίζει να διεξάγει στην υφαλοκρηπίδα μας στην Ανατολική Μεσόγειο» αναφέρει η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ.

«Αυτές οι δηλώσεις βασίζονται στους μαξιμαλιστικούς ισχυρισμούς της Ελλάδας για τα θαλάσσια σύνορα, είναι αντίθετες προς το διεθνές δίκαιο και δεν έχουν καμία αξία για εμάς» συμπληρώνει.

«Η Ελλάδα συντηρεί την ένταση»

Ακόμα, υπογραμμίζει ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να υπερασπίζεται αποφασιστικά τα δικαιώματά της, όσο και αυτά των Τουρκοκυπρίων στην Ανατολική Μεσόγειο, στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου.

Τέλος, κατηγορεί την Ελλάδα, λέγοντας πως ενώ δηλώνει ότι θέλει λύσεις, προχωρά σε κινήσεις, όπως η ανακοίνωση, που αυξάνουν την ένταση, ανάμεσα στις δύο χώρες.

«Αντί να εμπλέκεται σε στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον της Τουρκίας, θα πρέπει να απαντήσει θετικά στην έκκλησή μας για άνευ όρων διάλογο» καταλήγει.