Το παραδοσιακό έθιμο της λαγάνας και άλλες συνταγές

Για την ιστορία

Από Παναγιώτης Αφάλης

Το παραδοσιακό έθιμο της λαγάνας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο νηστίσιμο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας.

 Η λαγάνα είναι άζυμος άρτος, που σημαίνει ότι παρασκευάζεται χωρίς προζύμι και φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τους Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο, υπό την καθοδήγηση του Μωυσή.

Έκτοτε, επιβαλλόταν από τον Μωσαϊκό Νόμο για όλες τις ημέρες της εορτής του Πάσχα, μέχρι που ο Χριστός στο τελευταίο του Πάσχα ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.

Η ιστορία της λαγάνας διατρέχει όλη τη διατροφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Ο Αριστοφάνης στις «Εκκλησιάζουσες» λέει «Λαγάνα πέττεται», ενώ ο Οράτιος στα κείμενά του, αναφέρει τη λαγάνα ως «Το γλύκισμα των φτωχών».

Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι. Τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής μαζί με άλλα εδέσματα.

Όσο γιατί η συγκεκριμένη Δευτέρα λέγεται «Καθαρά» αναφέρεται ότι η ονομασία προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως «ημέρα κάθαρσης». Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους, όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. Επίσης, κατά την ημέρα αυτή εξέρχονταν όλοι οικογενειακώς στην ύπαιθρο και έστρωναν κάτω στη γη και έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά όπως χαλβά, ελιές, ταραμά και – φυσικά- λαγάνα. Λαγάνα

Εκτέλεση Βάζουμε σε μια λεκάνη το αλεύρι, ρίχνουμε τη μαγιά που έχουμε διαλύσει σε χλιαρό νερό, το αλάτι, 3-4 κουταλιές λάδι, όσο πάρει νερό (να μη κολλάει στα χέρια μας), ζυμώνουμε καλά. Αλείφουμε ένα ταψί με λάδι (μπόλικο). και μέσα βάζουμε το ζυμάρι. Σκεπάζουμε το ταψί με μια καθαρή πετσέτα και κάτι ζεστό και το αφήνουμε να φουσκώσει (να γίνει).

Στη συνέχεια ρίχνουμε λάδι στην επιφάνεια, χαράζουμε σε κομμάτια με λαδωμένο μαχαίρι και ψήνουμε στο φούρνο μέχρι να ροδίσει. Τρώγεται ζεστή αλλά και κρύα.

ταραμοκεφτέδες

Υλικά • 200 γρ. ταραμάς • 2 κρεμμύδια τριμμένα στον τρίφτη • 2 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένο • 1 ματσάκι φρέσκο κρεμμυδάκι ψιλοκομμένο • 1 ματσάκι άνηθο ή άγριο μάραθο • 4-5 κουταλιές αλεύρι • 2 κουταλιές παρθένο ελαιόλαδο κορωναίϊκο • Πιπέρι, πάπρικα • 1 ποτήρι παρθένο ελαιόλαδο κορωναίϊκο για τηγάνισμα Εκτέλεση Σε ένα μπολ βάζουμε όλα τα υλικά και τα ανακατεύουμε με το χέρι καλά.Βάζουμε στο χέρι μας λίγο αλεύρι και πλάθουμε τις ταραμοκεφτέδες με το χέρι στο μέγεθος ενός καρυδιού. Βάζουμε στο τηγάνι το λάδι και το αφήνουμε να κάψει καλά. Τηγανίζουμε τις ταραμοκεφτέδες 3’ από την μια μεριά και τις γυρίζουμε να τηγανισθούν 3’ από την άλλη μέχρι να ροδίσουν. MYLÓ ~ https://mylostoupa.gr/

Χαλβάς στο τηγάνι με αλεύρι

Υλικά • 1 ποτηράκι του κρασιού παρθένο ελαιόλαδο Μεσσηνίας (όχι γεμάτο) • 1 ποτήρι του νερού πετιμέζι ΦΑΡΜΑ Ρωμανός. Εάν δεν σας αρέσει το σκούρο χρώμα μπορούμε να βάλουμε ½ ποτήρι του νερού πετιμέζι και μισό ζάχαρη την οποία έχουμε βράσει με νερό • 1 ποτήρι του νερού αλεύρι • 1 ποτήρι νερό • 1 ποτήρι του κρασιού αμύγδαλα ψιλοκομμένα Υλικά: • ½ κιλό αλεύρι • Νερό • Αλάτι • 1 φακελάκι ξηρή μαγιά ή 1 κύβο νωπή μαγιά • 3-4 κουταλιές ελαιόλαδο ή γουρουνόλαδο (το λίπος από το γουρούνι – παστό) Υλικά • 4 μέτριες στρογγυλές πατάτες κομμένες σε μικρά κομματάκια • 3 πορτοκάλια κομμένα σε μικρά κομματάκια • 2 κρεμμύδια μικρά ψιλοκομμένα • 7 Μανιάτικες μαύρες ελιές • 12 Μανιάτικες μικρές πράσινες (μάτσες) ελιές με θρούμπι • ½ κούπα φημισμένο παρθένο Ελαιόλαδο Μάνης, εκλεκτής ποιότητας • 2 κουταλιές της σούπας κόκκινο αρωματικό ξύδι Μεσσηνίας, εξαιρετικής ποιότητας • 1 κουταλιά ρίγανη Ταϋγέτου • Αλάτι (από τις φυσικές αλυκές της Τραχήλας) • Πιπέρι φρεσκοτριμμένο

Μανιάτικη παραδοσιακή σαλάτα

Εκτέλεση Βράζουμε τις πατάτες σε αλατισμένο νερό για 10-15 λεπτά. Τις στραγγίζουμε και τις αφήνουμε να κρυώσουν. Ετοιμάζουμε τη σαλάτα. Σε μια βαθουλή στρογγυλή πιατέλα βάζουμε τις βραστές πατάτες κομμένες σε κύβους, προσθέτουμε τα κομματάκια του πορτοκαλιού, το κρεμμύδι και τις ελιές. Αναμειγνύουμε πολύ καλά το ξύδι, το αλάτι, το πιπέρι και το λάδι και ρίχνουμε το μείγμα στη σαλάτα πασπαλίζοντας τη, με την αρωματική ρίγανη του Ταϋγέτου, και όταν υπάρχουν, και ψιλοκομμένα φρέσκα κρεμμυδάκια. Με δυο πιρούνια ανακατεύουμε καλά και σερβίρουμε τη σαλάτα με φρέσκο-ζυμωμένο Μανιάτικο σταρένιο ψωμί. Όταν είναι η εποχή της, και με φρέσκια νοστιμότατη Μανιάτικη μυζήθρα Ταϋγέτου.

Ταραμοσαλάτα

Υλικά • 100 γρ. ταραμάς • 700 γρ. πατάτες • 1 μικρό κρεμμύδι • 1 λεμόνι (χυμός) • Λίγο ελαιολαδο Ταραμοσαλάτα Κρεμώδης, απαλή και απολύτως νόστιμη! Εκτέλεση Πλένουμε καλά τις πατάτες και τις βράζουμε με τη φλούδα τους για 35 λεπτά περίπου, ή μέχρι να μαλακώσουν. Τις αδειάζουμε σε ένα σουρωτήρι για να στραγγίσουν. Αφού κρυώσουν ελαφρά, ώστε να μπορούμε να τις πιάσουμε, τις ξεφλουδίζουμε. Τις κόβουμε σε κομμάτια, αφήνουμε 5 λετπά να πέσει η θερμοκρασία τους και τις βάζουμε στο κάδο του μίξερ ή στο μπλέντερ. Χτυπάμε τις πατάτες στο μίξερ να λιώσουν. Βάζουμε στο κάδο του μίξερ τις πατάτες, το κομμένο κρεμμύδι, το χυμό λεμονιού και τον ταραμά. Πολτοποιούμε τα υλικά της ταραμοσαλάτας ρίχνοντας λίγο – λίγο το ελαιόλαδο και χτυπάμε για λίγο ακόμα. Δοκιμάζουμε και ελέγχουμε την ένταση του λεμονιού και τη γλύκα του λαδιού. Αν επιθυμούμε, προσθέτουμε ανάλογα με την προτίμησή μας. Όταν η ταραμοσαλάτα γίνει ανάλαφρη σαν μους, την αδειάζουμε σε ένα μπολ. Σερβίρουμε με ελιές.

Εφημερίδα «Ελευθερία» Μεσσηνίας

Επιμέλεια: Κωνσταντίνα Δρακουλάκου