ΑΠΟΨΕΙΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ: Συγκλονιστική η ιστορία των Ελλήνων της Βιέννης

Panos Evangelopoulos

Αγαπητοί μου φίλοι,

Δεν υπάρχει πιο γλυκός Νοέμβρης τα ένδεκα συναπτά έτη της ζωής μου στην Βιέννη. Μία τρέλα των σαράντα τότε ετών μου το 2004 με έφερε σε αυτήν την πόλη για να δημιουργήσω και να αποκτήσω μετά της συζύγου μου και την ευλογία του Θεού τα τέσσερα παιδιά μας. Αλλά αυτός ο Νοέμβρης είναι ο ηπιότερος που έζησα ποτέ στην πάλαι ποτέ Αυτοκρατορική Πόλη της Βιέννης. Οπωσδήποτε ο ήλιος δεν είναι ούτε συνεχής αλλά ούτε και τόσο λαμπερός όσο της Ελλάδος, όμως το να περπατάς στους δρόμους αυτής της πόλης με 16 βαθμούς και ο αέρας να μην είναι παγερός και να μην σφίγγει το πρόσωπο σου ή να μην διαπερνά τα κόκαλα σου είναι μία άλλη αίσθηση που μάλλον σπάνια θα έχουν δοκιμάσει ακόμη και οι γηγενείς της πόλεως αυτής, ιδίως για την εποχή αυτή.

Χθες ήταν μια ξεχωριστή μέρα. Στην Εθνική Σχολή της Βιέννης έλαβε χώρα η ομιλία της υπέροχης και θαυμασίας Δρ. Ελένης Γύζη, ευθείας απογόνου του μεγάλου μας ζωγράφου, που διοργάνωσε ο Διαπολιτιστικός Σύλλογος «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» υπό την αιγίδα του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη Αυστρίας, Εξάρχου Ουγγαρίας και Μεσευρώπης κ. Αρσενίου Καρδαμάκη.

Το θέμα της ομιλίας ήταν «Οι Έλληνες της Βιέννης, μέχρι τα μέσα του 19^ου αιώνα».

Τι να πρωτογράψει κανείς. Οι Έλληνες της Βιέννης εδώ μεγαλούργησαν. Θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε από τον Μεγάλο Σίνα, του οποίου ο κραταιός εμπορικός οίκος, τον οδήγησε στην δημιουργία του χρηματιστηρίου της Βιέννης, στην ίδρυση της Αυτοκρατορικής Τράπεζας της Αυστρίας και στην στήριξη και διαχείριση του Αυτοκρατορικού Θησαυροφυλακίου. Απίστευτα και Ανεπανάληπτα πράγματα για έναν Έλληνα της Διασποράς σε ένα αφάνταστο δύσκολο περιβάλλον, χωρίς ρίζες και συγγένειες με την δυναστεία των Αψβούργων και με διαρκείς αιματηρούς πολέμους, πολιορκίες και συγκρούσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία!!! Όμως οι Έλληνες ήσαν εκεί, όρθιοι και πετυχημένοι, ήλεγχαν όλο το εμπόριο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και την Ανατολή και παρά τις ανυπέρβλητες δυσκολίες, επιπροσθέτως αυτών των μεταφορών και των επικοινωνιών, μετέτρεψαν την Βιέννη σε πανευρωπαϊκό εμπορικό κέντρο. Άλωσαν την πόλη της Βιέννης οικονομικά και δημιούργησαν μια ολόκληρη γειτονιά στο κέντρο της Βιέννης μόλις λίγα μέτρα από τον καθεδρικό καθολικό ναό του Αγίου Στεφάνου εδώ που σήμερα βρίσκεται η χρυσοποίκιλτη και μεγαλοπρεπής Μητρόπολη μας, ο Ναός της Αγίας Τριάδος και η διάσημη και ιστορική πλέον Εθνική Σχολή της Βιέννης όπου φοιτούν τα σύγχρονα Ελληνόπουλα.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι εδώ ήκμασε ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός με την έκδοση Ελληνικών βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων κάτι πρωτόγνωρο για ένα έθνος που ήταν κάτω από την πιο σκοτεινή σκλαβιά υπό των Οθωμανών Τούρκων. Εδώ στη Βιέννη μεγαλουργούν με το τυπογραφείο τους και τις εκδόσεις τους οι αδελφοί Πούμπλιος και Γεώργιος Μαρκίδες Πούλιου από την Σιάτιστα της Μακεδονίας που πέραν όλων των άλλων, γνωρίζουν και συνδέονται άμεσα και στενά με τον Ρήγα Φεραίο, εκδίδοντας όλα τα έργα του. Όλοι οι μεγάλοι Έλληνες του Διαφωτισμού βρίσκονται στην Βιέννη. Γράφουν πυρετωδώς και εκδίδουν τα πάντα! Ιδού μερικοί από τους τίτλους των εφημερίδων και περιοδικών για να μην αναφερθώ στον μακροσκελέστατο κατάλογο των βιβλίων. «Εφημερίς», «Ελληνικός Τηλέγραφος», «Φιλολογικός Τηλέγραφος», «Ειδήσεις από τα Ανατολικά» και βέβαια ο «Ερμής, ο Λόγιος», το περιοδικό σταθμός του Νεοελληνικού Διαφωτισμού του Άνθιμου Γαζή, του χαλκέντερου αρχιμανδρίτη από τις Μηλιές της Ηπείρου. Την σκυτάλη έλαβε ο Θεόκλητος Φαρμακίδης από την Νίκαια της Θεσσαλίας ενώ μείζονα ήταν η συμβολή του Νεόφυτου Δούκα από τα Άνω Σουδενά της Ηπείρου, του Ιωακείμ Δεβετζή από το Βαφεοχώριον του Βοσπόρου αλλά και τόσοι άλλοι, όλοι τους ιερομόναχοι, διάκονοι των Ορθόδοξων Εκκλησιών της Βιέννης. Ιδού λοιπόν η συμβολή της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό!

Που να φαντάζονταν οι Βυζαντινές Πριγκίπισσες του 12^ου και του 13^ου αιώνα όταν παντρεύονταν τους Αυστριακούς Ευγενείς Αριστοκράτες διαδοχικά ότι μετά από τέσσερεις αιώνες οι Έλληνες στην Βιέννη, θα αποκτούσαν τέτοια μεγάλη δύναμη οικονομική αλλά και πολιτική, προερχόμενοι από τα πιο λαϊκά και τα πιο χαμηλά στρώματα του ικανού για τα πάντα Ελληνικού Λαού! Η Θεοδώρα, η κόρη του Σεβατοκράτορα Ανδρόνικου και της Ειρήνης παντρεύτηκε τον Δούκα τουBanbenberger το 1148. Ακολούθησε η Θεοδώρα Αγγελίνα το 1203 και η Σοφία Λάσκαρη το 1220. Προίκα τους εκτός από τα αυτοκρατορικά τους εμβλήματα, τα χρυσαφικά και τα ασημικά, η συνοδεία τους με πλήθος λόγιων, παιδαγωγών, μουσικών και αγιογράφων. Όμως η μόνη προίκα των Ελλήνων του 16^ου αιώνα που προσέρχονται στη Βιέννη είναι η ακλόνητη πίστη τους για επιβίωση μακριά από το Οθωμανικό Έρεβος και το δαιμόνιο τους να δημιουργήσουν και να επιτύχουν. Το μοναδικό όπλο τους είναι το εμπόριο και η γνώση τους πως λειτουργούν οι Οθωμανοί. Θα το αξιοποιήσουν στο έπακρο, στο ατέλειωτο πεδίο των αγορών και από σιδερόφρακτες αγορές με δασμούς, ελέγχους, τελώνες και στρατιωτικούς, θα τις καταστήσουν ανοικτές και ελεύθερες, αρχικά στην διακίνηση των εμπορευμάτων και τελικά στην διακίνηση των ιδεών! Έτσι φτάσαμε εμείς οι υπόδουλοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να γίνουμε κύριοι, οικονομικά αυτοτελείς και εν τέλει παντοδύναμοι, ικανοί από τον υλικό πλούτο να φτιάξουμε την πνευματική μαγιά για την δημιουργία του μεγαλύτερου Ελληνικού επιτεύγματος στη Βιέννη, αυτό του Νέου Ελληνικού Διαφωτισμού!

Στην Βιέννη πρωτίστως πρωταγωνίστησαν οι Μακεδόνες και οι Ηπειρώτες. Τιμής λοιπόν ένεκεν θα τελειώσω το μικρό μου σημείωμα με τον πιο σαγηνευτικό, τον πιο πολυτάλαντο και τον πιο χαρισματικό Μακεδόνα. Τον Σίμωνα Σίνα. Παρ’ ότι θα αδικήσω τον υιό του Γεώργιο Σίνα αλλά και τον εγγονό του Σίμωνα Σίνα του Γεωργίου και αναμφίβολα τον Στέργιο Δούμπα και τον Νικόλαο Δούμπα, ο οποίος συνέβαλε τα μάλα χάριν και των δικών του οικονομικών πόρων να ανεγερθούν τα μεγάλα Αυστριακά Οικοδομήματα όπως του Ελληνικότατου Αυστριακού Κοινοβουλίου, του Πανεπιστημίου της Βιέννης, της Αυστριακής Ακαδημίας των Τεχνών, του Δημαρχείου της Βιέννης αλλά και του Καθολικού Καθεδρικού Ναού του Αγίου Στεφάνου. Ένας Έλληνας μαικήνας, ευεργέτης της Αυστριακής Αυτοκρατορίας εντός της οποίας ευδοκίμησε και μεγαλούργησε! Την ίδια στάση κράτησαν οι απόγονοι του Σίνα και του Δούμπα στις ατέλειωτες μεγάλες ευεργεσίες τους στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος. Τα πιο σημαντικά, σπουδαία, ιστορικά και ωραιότατα κτίρια των Αθηνών ανεγέρθησαν όλα με τα χρήματα και τις ευεργεσίες των Ελλήνων της Βιέννης.

Ο Εξοχότατος Σίμων Σίνας ετελεύτησε τον βίο του σε ηλικία 69 ετών, το 1822. Παντοδύναμος οικονομικά και πολιτικά. Μόλις πρόλαβε το ξέσπασμα της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας. Προτού πεθάνει φόρεσε την μακεδονική του ενδυμασία που ποτέ δεν είχε αποχωριστεί και συχνά στην καθημερινή του ζωή την ενεδύετο. Είπε μάλιστα καταγεγραμμένα όταν έβλεπε ότι έφθανε το τέλος του. Με αυτήν θα αποθάνω. Έγραψε δε «Μόνον τα ενδύματα και τα παράσημα, άτινα ενίοτε δεν αντιπροσωπεύουσι την αξίαν, Μοι εχορήγησεν ο τόπος ούτος, τα δε εντίμως κτώμενα πλούτη, άτινα μόνο αντιπροσωπεύουσι την αξίαν, απέκτησα εν ιδρώτι του προσώπου μου, ως μακεδών. Εις την μακεδονικήν, λοιπόν καταγωγήν μου οφείλω την αξίαν μου και δι’ αυτής εθησαύρισα τον πλούτον μου».

Αυτοί ήσαν οι Μακεδόνες του 17^ου και 18^ου αιώνα που κατέκλυσαν την Βιέννη. Ξεκινούσαν πάμφτωχοι από τα χωριά της Μακεδονίας και εγίνοντο πάμπλουτοι και πανίσχυροι στην Αυτοκρατορική Βιέννη. Φτιάχνοντας καραβάνια, χερσαία και πλωτά, με ένοπλους ιδιωτικούς φρουρούς που αλώνιζαν από την Ανατολή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι την Κεντρική Ευρώπη. Όταν όμως γίνονταν ισχυροί οι Μακεδόνες έδιναν πίσω στην πατρίδα, την μητέρα Ελλάδα, όλον τον θησαυρό που απέκτησαν. Η Μακεδονία ήταν και ακόμη σήμερα είναι ο μεγαλύτερος αιμοδότης της Ελλάδος!!!

Είναι πολύ φτωχά τα λόγια μου για να αποδώσουν την ομιλία της Δρ. Ελένης Γύζη. Τόσο τον πλούτο των γνώσεων και της σοφίας που μας μετέδωσε όσο και τον κρυστάλλινο λόγο της, διανθισμένο με φιλοκαλία και σπάνια ρητορική, άρρηκτα συνδεδεμένο με την ακλόνητη παρουσία της στο βήμα για τόση πολύ ώρα σε έναν κατάμεστο από κόσμο χώρο όπου όλα τα βλέμματα ήταν καρφωμένα επάνω της διότι ακούγαμε την συγκλονιστική ιστορία των Ελλήνων της Βιέννης που από πολύ χαμηλά φτάσανε πολύ ψηλά. Μακάρι το ίδιο να επαναλάβουμε και σήμερα διότι το χρωστάμε στην ιστορία της πατρίδας μας, της ηρωικής μας Μακεδονίας και στην πορεία των Ελλήνων απανταχού εις την γη!!!

Πάνος