Έλληνες της Μαριούπολης μιλούν για τη ζωή τους στην εμπόλεμη ζώνη της Ουκρανίας

ΑΠΟ: pontosnews.gr

Οι Μεγάλες Δυνάμεις του κόσμου για άλλη μια φορά στη νεότερη ιστορία επιχείρησαν την αναμέτρηση της δύναμής τους. Τώρα «στο μάτι του κυκλώνα» μπήκε η νοτιοανατολική Ουκρανία. Από το 1778 η περιοχή αυτή κατοικείται από Έλληνες, τους αρχαίους κατοίκους της Ταυρίδας που απομακρύνθηκαν από τον τόπο τους κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Μεγάλης Αικατερίνης.

Το pontosews.gr από την αρχή της κρίσης στην Ουκρανία βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τους Έλληνες της Μαριούπολης και με την πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας Αλεξάνδρα Προτσένκο-Πιτσατζή.

Στόχος να γίνει σαφής η πραγματική εικόνα της ζωής των Ελλήνων στην ευρύτερη περιοχή της Αζοφικής την περίοδο της όξυνσης στις σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας.

Μετά από αρκετές προσπάθειες κατάφερα να μιλήσω με την Άννα Ντομπάη, την πρόεδρο του Ελληνικού Συλλόγου του ακριτικού πια χωριού Τσερμαλίκ της περιοχής Βολνοβάχα – μέχρι την 11η Δεκεμβρίου 2014 το χωριό ήταν στην περιοχή Τέλμανοβο  της περιφέρειας Ντονέτσκ.

Το χωριό Τσερμαλίκ το ίδρυσαν το 1780 οι Έλληνες από τα χωριά της Ταυρίδας (Τσερμαλίκ, Σελέν, Καψιχώρ, Αϊλανμά). Τις δυο περιοχές, την ουκρανική και των αυτονομιστών, εδώ χωρίζει ο ποταμός Κάλμιους.

«Στην περιοχή μας υπάρχει ένταση και από τις δυο πλευρές, η οποία ενισχύεται από τα ΜΜΕ. Γιατί τόση πίεση; Μιλάμε με τους συγγενείς στην άλλη πλευρά, προς την πόλη Ντονέτσκ. Εκεί ξεκίνησε η απομάκρυνση του πληθυσμού. Τα παιδιά τους είναι φοβισμένα. Και εμείς εδώ ζούμε μια απόγνωση. Μια “ξεκινά την επίθεση” η μια πλευρά, μια “η άλλη”. Για να ζεις ανάμεσα στις δυο εχθρικές πλευρές πρέπει να έχεις ατσαλένια νεύρα. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε για την Covid-19, που μας χτυπάει αλύπητα.

»Ακόμα μια τραγωδία που βιώνουμε είναι η έλλειψη επικοινωνίας με τα χωριά που βρίσκονται από τις δύο πλευρές του ποταμού Κάλμιους. Υπάρχουν περιπτώσεις που τα παιδιά ζουν σε μια περιοχή και οι γονείς στην άλλη. Και αντίθετα. Και δεν βλέπονται χρόνια. Εμείς το μόνο που ζητάμε είναι η ειρήνη. Δεν θα χρειαστούμε τότε καμία βοήθεια. Μόνοι μας θα τα δημιουργήσουμε όλα. Εμείς συνηθίσαμε να επιβιώνουμε στις δύσκολες καταστάσεις.

»Στο χωριό μας σήμερα μένουν απλοί άνθρωποι, αγρότες. Αυτοί που είχαν οικονομική ευχέρεια να αγοράσουν σπίτια σε περιοχές μακριά από τον κίνδυνο πολέμου, έφυγαν. Το πρώτο διάστημα το δρόμο της προσφυγιάς πήραν πολλοί κάτοικοι των ελληνικών χωριών της εμπόλεμης ζώνης. Όμως ξοδεύοντας τους τελευταίους τους οικονομικούς πόρους πολύ γρήγορα γύρισαν στα σπίτια τους. Στο Τσερμαλίκ είχαμε 860 σπίτια. Τώρα είναι γύρω στα 400. Τα υπόλοιπα σπίτια οι κάτοικοι τους έχουν παρατήσει. Από τους 2.500 κατοίκους τώρα έχουμε 1.200. Στο χωριό μένουν αυτοί που είναι πατριώτες του τόπου τους», είπε η Άννα Ντομπάη, η πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Τσερμαλίκ.

Στην ίδια περιοχή με το Τσερμαλίκ βρίσκονται και τα ελληνικά χωριά Στάραγια (Παλιά) Ιγκνάτιεφκα, Αντρέγεφκα, Κάμενκα, Γκρανίτνογιε (Καράν), Μίρνογιε, Νοβοσιόλοβκα. Το χωριό Τσερμαλίκ έχει και δυο οικισμούς Φιόντοροφκα και Ορλόβσκογιε. Μικροί οικισμοί υπάρχουν και γύρω από τα άλλα χωριά.

Μαζί με τους Έλληνες εδώ ζουν και συγχωριανοί τους άλλων εθνικοτήτων, όμως οι Έλληνες αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού. Στα χωριά υπάρχουν πολλοί ηλικιωμένοι. Στο Γκρανίτνογιε πρόσφατα σκοτώθηκαν δυο νέοι άνθρωποι.

«Τελευταία συνέχεια ακούμε τους πυροβολισμούς. Αν στη Μαριούπολη έχουν ξεσυνηθίσει τους ήχους του πολέμου, εμείς με αυτούς κοιμόμαστε και ξυπνάμε πολλά χρόνια. Ευτυχώς τώρα οι πυροβολισμοί είναι έξω από το χωριό. Όταν οι σφαίρες περνούσαν μέσα από το χωριό και οι οβίδες έπεφταν στις αυλές, είχαμε θρηνήσει θύματα. Σε αυτές τις συνθήκες τα παιδιά μας πάνε σχολείο, και εμείς στη δουλειά. Τα παιδιά μας ήδη ξεχωρίζουν τους ήχους των βομβαρδισμών, και αν είναι επικίνδυνοι πέφτουν κάτω να προστατευτούν. Ως πότε όλα αυτά; Μόλις θρηνήσαμε τα θύματα των σταλινικών διώξεων και φτιάξαμε τα μνημεία προς τιμήν τους, όμως ήρθε και η σειρά της γενιάς μας να βιώσουμε μια ακόμα τραγωδία.

»Το πρόβλημα μας δεν ξεκίνησε σήμερα. Για να καταλάβετε ποιοι είναι οι σημερινοί κάτοικοι των ακριτικών χωριών και τις ανάγκες τους πρέπει να μάθετε πώς ζούμε εδώ και 8  χρόνια. Το 2014 ήμασταν σε απόγνωση και απευθυνθήκαμε στην Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας. Όλες οι ελπίδες μας εξαρτιόνταν από ένα δυνατό άτομο, την πρόεδρό μας Αλεξάνδρα Προτσένκο-Πιτσαντζή.

»Οι πρόεδροι των συλλόγων και οι κοινοτάρχες μαζεύτηκαν τότε στο δικό της γραφείο. Η κατάσταση ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Είμαι και αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας. Απευθυνθήκαμε οργανωμένα στα ιδρύματα της ΟΗΕ στην Ουκρανία και καταφέραμε να πάρουμε ανθρωπιστική βοήθεια σε φάρμακα και τρόφιμα. Δεν είχαμε ακόμα και τη θέρμανση. Έλειπαν τα κάρβουνα και τα καυσόξυλα. Πάρα πολλά προβλήματα που έχουμε σήμερα μάθαμε να λύνουμε τότε. Δεν είχαμε ούτε ρεύμα, ούτε νερό. Ήταν αδύνατον να λύσουμε μόνοι μας όλα τα προβλήματα.

»Όταν ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας επισκέφτηκε το Κίεβο τον Φεβρουάριο του 2017, εγώ μίλησα μαζί του και με τα δάκρυα στα μάτια εξέφρασα όλα τα παράπονα των συμπατριωτών μου. Το ίδιο μήνα την περιοχή μας επισκέφτηκε ο υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για τον Απόδημο Ελληνισμό Τέρενς Κουίκ. Οι συναντήσεις ήταν εγκάρδιες, όμως δεν ακολούθησε ουσιαστική βοήθεια.

»Εμείς ζητούσαμε προγράμματα για την αποκατάσταση της υγείας των παιδιών μας και τη βοήθεια στα θέματα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Έχουμε ανθρώπους με καρδιακά προβλήματα, με διάφορα είδη ανικανότητας. Εμείς φέρναμε παραδείγματα των Πολωνών, των Λευκορώσων, των Γερμανών, των εβραίων, που τα κράτη της εθνικής τους αναφοράς τους είχαν βοηθήσει αρκετά. Είχαν οργανώσει ακόμα και την απομάκρυνση τους από την εμπόλεμη ζώνη.

»Ευτυχώς για μας στην Ουκρανία υπάρχει ευαίσθητος Έλληνας επιχειρηματίας, ο Παντελεήμων Μπούμπουρας. Αυτός, παρά τη μεγάλη ηλικία του, επισκέφτηκε όλα τα χωριά μας και βοηθούσε χωρίς να δηλώνει το όνομά του. Το μάθαμε αργότερα. Ο Μπούμπουρας επισκεύασε τα σχολεία, πλήρωσε τα φαγητό των μαθητών, βοήθησε τις πολύτεκνες οικογένειες. Ανέφερα αυτή τη βοήθεια στην πρόσφατη συνάντηση στο χωριό Σαρτανά με τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκο Δένδια.  Ελπίζουμε πως σύντομα τα δεινά που βιώνουμε θα τελειώσουν», είπε με συγκίνηση η Άννα Ντομπάη.

Στο pontos-news.gr μίλησε και η αρχισυντάκτης της εφημερίδας Οι Έλληνες της Ουκρανίας και στέλεχος της Ομοσπονδίας των Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας Βικτόρια Πομαζάν.

«Στη πόλη της Μαριούπολης προς το παρόν, παρόλο που από τις πρωινές ώρες του περασμένου Σαββάτου ακούγονται οι  πυροβολισμοί, δεν έχουμε κάποιες ιδιαίτερες αλλαγές. Τα παιδιά θα πάνε κανονικά στο σχολείο μετά την καραντίνα. Κανένας δεν αγοράζει πανικόβλητος τα εμπορεύματα από τα σουπερμάρκετ. Λειτουργούν κανονικά τα μουσεία και οι κινηματογράφοι. Οι Έλληνες της Μαριούπολης είναι διατιθέμενοι να μείνουν πάση θυσία στα σπίτια τους για να μην πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς.

»Οι καθηγητές της ελληνικής γλώσσας από την Ελλάδα και αυτοί δεν έφευγαν μέχρι να βγει αυτές τις μέρες η σχετική εγκύκλιος. Εμείς παρ’ όλα αυτά οργανώνουμε τη Σχολική Ολυμπιάδα της νεοελληνικής γλώσσας, της ιστορίας και του πολιτισμού της Ελλάδας, που προγραμματίζεται για τον Απρίλιο. Ετοιμάζουμε τη γενική συνέλευση και τις εκλογές στην Ομοσπονδία για τον Μάιο.

»Την Παρασκευή στην έδρα της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας μας επισκέφτηκε ο νέος γενικός πρόξενος στην Μαριούπολη Μανώλης Ανδρουλάκης. Μαζί του ήταν και ο πρώην γενικός πρόξενος στην Μαριούπολη Φραγκίσκος Κωστελλένος, ο οποίος στάλθηκε από την Ελλάδα να ενισχύσει το έργο του προξενείου. Ευελπιστούμε, πως το πρόβλημα, που δημιουργήθηκε θα λυθεί σύντομα», είπε η Βικτόρια Πομαζάν.

Στο pontosnews.gr επίσης μίλησε η αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας και πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου της Μαριούπολης Ναντιέζτα Τσαπνή.

«Εμείς δεν πανικοβαλλόμαστε. Οι Έλληνες της Μαριούπολης έζησαν φοβερό σοκ το 2014-2015, όμως το ξεπέρασαν. Τότε ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων έφυγαν σε άλλες περιοχές, όμως αργότερα γύρισαν στα σπίτια τους. Κατάλαβαν, πως κανένας δεν θα σκεφτεί για τον εαυτό τους εκτός από τους ίδιους. Αυτό αφορά περισσότερο τα χωριά. Η νεολαία λόγω έλλειψης θέσεων εργασίας φεύγει βέβαια από τα χωριά μας έτσι ή αλλιώς. Τη νύχτα της περασμένης Παρασκευής προς το Σάββατο ακούστηκαν ισχυροί πυροβολισμοί. Καιρό είχαμε να νιώσουμε στην ίδια την Μαριούπολη τόσο κοντά τον πόλεμο. Εκτός από όλα αυτά μας ταλαιπωρεί πολύ η πανδημία.

»Ο σύλλογος μας είναι ένας από τους πρώτους στην Ουκρανία, ιδρύθηκε το 1989. Εμείς δεν σταματάμε τις δραστηριότητες μας. Όμως οι περισσότερες εκδηλώσεις γίνονται διαδικτυακά. Έτσι πέρασε και η Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας. Έτσι προετοιμάστηκε και η Ημέρα των Διαλέκτων, για να προωθήσουμε περισσότερο το δικό μας ρωμαίικο μαριουπολίτικο ιδίωμα. Σίγουρα νιώθουμε αναστάτωση, όμως έχουμε μάθει να ζούμε σε τόσο ακραίες συνθήκες. Από την Ελλάδα κάθε φορά, όταν οξύνεται η κατάσταση μας βρίσκουν για τις ειδήσεις. Ενώ τα προβλήματα θα έπρεπε να λύνονται  σε καθημερινή βάση», είπε η Ναντιέζτα Τσαπνή.

Οι Έλληνες της Μαριούπολης είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και να μείνουν στην περιοχή τους. Όμως, οι απλοί άνθρωποι δεν είναι παντοδύναμοι για να ξεπεράσουν τα δεινά ενός πιθανού πολέμου ανάμεσα σε μεγάλα κράτη και βασίζονται στη βοήθεια της Ελλάδας. Ακόμη και η κατάσταση της αβεβαιότητας τον καιρό της πανδημίας μπορεί να φέρει τον απλό κόσμο σε αδιέξοδο.

Βασίλης Τσενκελίδης,
ιστορικός