Ρωτώντας τη μαργαρίτα: βιώσιμο, μη βιώσιμο;

Κωνσταντίνος Λυκογιάννης

Δεν ειμαι οικονομολόγος και, συνεπώς, ούτε και ειδικός για να εκφράσω εξειδεικευμένη γνώμη στο θέμα της βιωσιμότητας του Ελληνικού χρέους. Ούτε ξέρω αν υπάρχει κάποια φόρμουλα βάσει της οποίας θα μπορούσα να συμπεράνω ότι είναι βιώσιμο ή μη. Και αν εκφράσω κάποια γνώμη σχετικά, αυτό δεν θα είναι βάσει επιστημονικών δεδομένων, αλλά βάσει του «κοινού νου». Της «κοινής λογικής» και τούτο γιατί πιστεύω ακράδαντα στο νόμο της βαρύτητας και στο 1 + 1 = 2.

Ακούω πολλά και μάλιστα από επίσημα χείλη ότι το Ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο. Ότι είναι αδύνατον να ξεπληρώσουμε αυτά που χρωστάμε και επομένως θα πρέπει οι δανειστές μας να διαγράψουν ένα σημαντικό ποσοστό ώστε να εξασφαλιστεί η βεβαιότητα ότι θα αποπληρωθεί. Και εκεί είναι που η κοινή λογική μου εξανίσταται και αναρωτιέμαι: Πως μπορεί να μη θεωρείται το χρέος βιώσιμο, αφού οι όροι και οι συμφωνίες. βάσει των οποίων έγιναν τα δάνεια οι πιο πολλές δεν ετηρήθηκαν ποτέ; Με ποια λογική μπορείς να δανείζεσαι υπερβολικά για να εξυπηρετείς τις ανάγκες, που εσύ δημιούργησες για να καλοπερνάς και αργότερα να λές ότι δεν μπορώ να τα πληρώσω και θα πρέπει να μου περικόψουν το μισό ή παραπάνω; Με ποια λογική; Πως μπορούμε να απαιτούμε, ελαφρά τη καρδία, την οικειοποίηση ξένης περιουσίας; Γιατί περί αυτού ακριβώς πρόκειται όταν ψάχνουμε να βρούμε δικαιολογίες να μη πληρώσουμε τα χρέη μας.

Πάντα σύμφωνα με το κοινό νου, όλα τα χρέη, ανεξάρτητα του μεγέθους τους, είναι βιώσιμα εφόσον εξυπηρετούνται. Μπορεί για διαφόρους λόγους να υπάρξουν δυσκολίες στην εξυπηρέτηση του χρέους, αλλά στη περίπτωση αυτή μπορούμε να ζητήσουμε και να μας παρασχεθεί περισσότερος χρόνος ή μείωση επιτοκίου. Αλλά όλα τα δάνεια όμως πρέπει να εξυπηρετηθούν και να αποπληρωθούν. Στη δική μας τωρινή περίπτωση, για να το πετύχουμε χρειαζόμαστε νέο χρήμα που θα προέρχεται από τη παραγωγή μας. Χρειαζόμαστε αύξηση του Εθνικού προϊόντος με τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης. Και αυτή θα έλθει με την έλευση των επενδύσεων που θα έλθουν με τη μεταρρύθμηση της νομοθεσίας με τρόπο που θα τις ευνοεί. Αν δεν στρώσουμε το τραπέζι κανένας λογικός επενδυτής δεν θα διακινδυνεύσει τα κεφάλαιά του για να μπορεί κάθε Ελληνική κυβέρνηση να κάνει το Ρομπέν των δασών. Η αναδιανομή του πλούτου ακούγεται μαγικό, αλλά δεν μπορείς να επιτευχθεί αν δεν έχεις δημιουργήσει το πλούτο. Με άλλα λόγια, χωρίς σταθερότητα, χωρίς μεταρρυθμήσεις, χωρίς επενδύσεις, χωρίς ανάπτυξη, όλα τα χρέη, ανεξάρτητα από το μέγεθος, είναι μη βιώσιμα. Δεν υπάρχει εύκολος δρόμος. Ο εύκολος της μείωσης του χρέους, μπορεί να μας βοηθήσει τώρα, αλλά δεν θα μας αναγκάσει να κάνουμε τις αναγκαίες μεταρρυθμήσεις και αλλαγή νοοτροπίας, που θα μας βοηθήσουν στο μέλλον να χρησιμοποιούμε το δανεισμό με σύνεση και για αναπτυξιακά έργα μόνον.

Είναι ανήθικον να λέμε ότι είμαστε υπερήφανοι και να κομπάζουμε διότι «διαπραγματευόμαστε» να μη πληρώσουμε αυτά που χρωστάμε. Πως μπορεί αυτό να θεωρηθεί αξιοπρεπές; Να λέμε ότι, επιτέλους, μια κυβέρνηση διαπραγματεύτηκε υπερήφανα και αξιοπρεπώς για να μην εκπληρώσουμε σαν κράτος τις υποχρεώσεις που αναλάβαμε; Για να μη τιμήσουμε την υπογραφή μας; Που είναι η αξιοπρέπεια; Εφόσον η κυβέρνηση που υπόγραψε τη δανειακή συμφωνία ήταν νόμιμη, τότε ό,τι έχει υπογράψει είναι δεσμευτικό για όλες τις κυβερνήσεις που πιθανόν θα

ακολουθήσουν. Κανένας πρωθυπουργός δεν έχει το νομικό και ηθικό δικαίωμα να δηλώσει ότι δεν αναγνωρίζει τις συμφωνίες που υπόγραψε κάθε προηγούμενη κυβέρνηση.

Θυμάμαι το τραπεζίτη μου, που μου εκμυστηρεύτηκε τα κριτήρια βάσει των οποίων οι τράπεζες δίνουν τα δάνεια. Και αυτά, μου είπε, είναι τα τρία C. Collateral, Credit, και, το σπουδαιότερο, Character. Σύμφωνα με το τραπεζίτη μου λοιπόν, ο χαρακτήρας του δανειζομένου είναι το πιο σημαντικό. Ο χαρακτήρας μας λοιπόν, σαν δανειζόμενοι, αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο πάτο και αν αμαυρωθεί περισσότερο, αργότερα, όταν θα χρειαστούμε να δανειστούμε, θα αναγκαζόμαστε να πληρώνουμε μεγαλύτερο επιτόκιο. Είναι φυσικόν λοιπόν, ότι εφόσον συνεχώς ψάχνουμε για δικαιολογίες να μη πληρώνουμε τα χρέη μας, να σπιλώνουμε το χαρακτήρα μας και ως εκ τούτου οι δανειστές μας συνεχώς θα επινοούν τρόπους για να μας εξαναγκάσουν να τιμήσουμε την υπογραφή μας και να πάρουν τα χρήματά τους πίσω

Ούτε μπορούμε να πάρουμε στα σοβαρά όσους σήμερα υποστηρίζουν ότι το χρέος μας είναι μη βιώσιμο. Και τούτο διότι ο καθένας έχει το δικό του λογο να το υποστηρίζει. Ο Πρωθυπουργός μας διότι δεν θέλει να πάρει επιπρόσθετα βαριά μέτρα, τα οποία κουβαλάνε πολιτικό κόστος. Η δε γνωμάτευση της κυρίας Λαγκάρντ, διευθύντριας του ΔΝΤ, ότι το Ελληνικό χρέος είναι μη βιώσιμο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητη, εφόσον το Καταστατικό του ΔΝΤ απαγορεύει να περικοπούν τα δάνεια που μας έχει αυτό χορηγήσει. Με άλλα λόγια, περικόψτε όλοι εσείς οι άλλοι δανειστές αυτά που σας χρωστά η Ελλάδα, ώστε να γίνει πιο εύκολο να ξεπληρώσει τα δικά μου.

Όλη η γη σήμερα έχει γίνει ένα χωριό. Οτιδήποτε γίνει σε κάθε γωνιά της γης, το μαθαίνουμε την ώρα που γίνεται και ούτε μπορούμε να πούμε με βαβαιότητα πως δεν μας αφορά. Με την ίδια λογική, η πατρίδα μας δεν μπορεί να αποτελέσει όαση και να επιζήσει μόνη της αποκομμένη από το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Για να είμαστε όμως μέρος του θα πρέπει να υπακούμε στους κανόνες που το διέπουν. Επίσης πρέπει να χωνέψουμε ότι οι κανόνες δεν αλλάζουν για κανένα και επομένως πρέπει να είμαστε σοβαροί και να μη προσπαθήσουμε να τους αλλάξουμε προς όφελός μας. Είναι τουλάχιστον αφελές να πιστεύουμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε την Ευρώπη και το κόσμο και να τους φέρουμε στα μέτρα μας. Αν θέλουμε να επιζήσουμε, πρέπει να μείνουμε μέρος του παγκομιοποιημένου οικονομικού Συστήματος. Και για να μείνουμε θα πρέπει να αλλάξουμε και να προσαρμοστούμε στο επίπεδο που θα χρειαστεί. Δεν μπορούμε να δηλώνουμε το χρέος μας μη βιώσιμο και να αρνούμαστε να το πληρώσουμε. Αν εμείς νομίζουμε πως είμαστε πιο πονηροί από τους άλλους, κάνουμε σοβαρό λάθος και θα το πληρώσουμε ακριβά και στο μέλλον, όπως ακριβώς το πληρώνουμε και τώρα.

Απορώ. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να εννοήσουμε τα αυτονόητα;