Οι εκδηλώσεις για την κοίμηση Θεοτόκου στην Πέτρα και στην Παναγία Αγιάσου Λέσβου

· Ρεπορτάζ: Νίκος Σουτόπουλος

· Φωτογραφία: Ευστρατία Χάιδου

ΛΕΣΒΟΣ: Η κοίμηση της Θεοτόκου είναι μια από τις μεγαλύτερες εορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας και η γιορτή της Παναγίας, το μικρό «Πάσχα του καλοκαιριού», είναι σίγουρα αυτή που τιμάται με μεγαλύτερη λαμπρότητα σε κάθε σημείο της Ελλάδας. Δεν υπάρχει ελληνικό νησί, μεγάλη πόλη ή μικρό χωριό που να μην έχει κάποια μονή ή ναό αφιερωμένο στη μνήμη της Θεοτόκου. Προσευχές, δεήσεις, ικεσίες των πιστών ακούγονται από τις πιο μεγαλοπρεπείς μητροπόλεις μέχρι τα πιο απομακρυσμένα ξωκλήσια και μοναστήρια, ενώ τα περίπου 500 «Θεοτοκωνύμια», οι ονομασίες και χαρακτηρισμοί που της απέδωσε ο λαός, δηλώνουν τη λατρεία στο Θείο πρόσωπο της. Αλλού «Μεγαλόχαρη» και «Θαλασσοκρατούσα» ή «Παναγιά-Γοργόνα» στο Αιγαίο κι αλλού «Γλυκοφιλούσα» και «Βρεφοκρατούσα», η Παναγία βρίσκεται πάντοτε στο πλευρό των πιστών δίνοντάς τους δύναμη κι ελπίδα.

Πλήθος πιστών προσκυνούν την εικόνα της Παναγίας του Αγάθωνος που έφερε στην Αγιάσο από τα Ιεροσόλυμα (Σιών).

Στην Λέσβο, σημείο αναφοράς για τον εορτασμό της κοίμησης της Θεοτόκου είναι η Παναγία της Αγιάσου «Αγία Σιών», όπως και η «Παναγία Γλυκοφιλούσα» της Πέτρας, όπου παρακολουθήσαμε τον κατανυκτικό πανηγυρικό εσπερινό στο ηλιοβασίλεμα προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Μηθύμνης κ. Χρυσοστόμου, όλων των εκπροσώπων των πολιτικών, στρατιωτικών αρχών και τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και πλήθους πιστών .

Στην Αγιάσο, εδώ και μέρες χιλιάδες πιστών συνέρρεαν απ’ όλα τα μέρη του νησιού, άλλες πόλεις της Ελλάδας, αλλά και ομογενείς από το εξωτερικό με τις τεράστιες λαμπάδες τους και τα αναθήματά τους για να ευχαριστήσουν την Παναγία «Αγία Σιών» και να ασπαστούν την θαυματουργή εικόνα της. Μάλιστα εκατοντάδες πιστών πηγαίνουν προς το χωριό Αγιάσος ακόμα και με τα πόδια, παρά την αφόρητη ζέστη, για να εκπληρώσουν το τάμα τους στην Παναγία.

Με λαμπρότητα και κατάνυξη, από νωρίς το απόγευμα της παραμονής του Δεκαπενταυγούστου, πλήθος πιστών συγκεντρώνονταν στην Παναγία στην Αγιάσο ή ανηφόριζαν τα εκατό περίπου σκαλιά στην Παναγία της Πέτρας για να προσευχηθούν στη Μεγάλη Μητέρα, που οι χριστιανοί εναποθέτουμε με βαθιά πίστη τις ελπίδες μας.

Σίγουρα, εκείνο πού δίνει ιδιαίτερη χάρη στην όμορφη και ιστορική κωμόπολη της Αγιάσου είναι ή Παναγία η «Αγιασώτισσα». Αυτή έδωσε “προ αιώνων ” και το όνομα στον τόπο τούτο. Αυτή ανέδειξε την έρημη κάποτε αυτή περιοχή σε θρησκευτικό κέντρο του νησιού της Λέσβου. Και τούτο είχε την ευνοϊκή συνέπεια, το αρχικά θρησκευτικό αυτό κέντρο, να γίνει κωμόπολη με ακτινοβολία πολιτιστική και εμπορική, με πρόοδο στα γράμματα και στις τέχνες και ιδιαίτερα με πρωτοφανή επίδοση στην κεραμική. Και όλα αυτά ξεκίνησαν από την Παναγία της Αγιάσου.

Στρατιωτική μουσική μπάντα συνοδεύει την εικόνα Παναγίας Σιών στην περιφορά της στον Ι. Ναό της Κοιμήσεως Παναγίας Αγιάσου.

Οι εικόνες όσο και αν ήταν ιερές και αξιοσέβαστες αλλά και αξιοθαύμαστες σαν έργα τέχνης, ήταν ο στόχος των εικονομάχων. Με μανία και πρωτοφανή ασέβεια γινότανε με το τσεκούρι καυσόξυλα. Τότε, ευσεβείς άνθρωποι και μάλιστα κληρικοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πόλεις πού κατοικούσαν, να αυτοεξορισθούν, για να σωθούν, αλλά και να σώσουν απ’ τη μανία της καταστροφής ιερές εικόνες ή ιερά λείψανα και ιερά αντικείμενα.

Ένας τέτοιος αυτοεξόριστος ήτανε ο ιερεύς Αγάθων ο Εφέσιος, ο οποίος υπηρετούσε στα Ανάκτορα της Κωνσταντινουπόλεως επί αυτοκράτορας Λέοντος του Α’ του Ισαύρου (775-780), ο όποιος υπήρξε εικονομάχος. Επειδή περιέπεσε στη δυσμένεια του Βασιλέως, λόγω των αντιθέτων φρονημάτων του, αναχώρησε από την Κωνσταντινούπολη και ήλθε στα μέρη της Παλαιστίνης, όπου το φρόνημα των Χριστιανών ήταν εικονόφιλο. Έμεινε εκεί δώδεκα χρόνια και παρακολουθούσε με ενδιαφέρον την εξέλιξη του κινήματος των εικονομάχων. Όταν πληροφορήθηκε ότι η Αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία, πού είχε αγωνισθεί για την επαναφορά των Αγίων εικόνων εξορίστηκε στη Λέσβο και ότι στο νησί αυτό επικρατούσε φρόνημα εικονόφιλο, αναχώρησε από τα Ιεροσόλυμα και ήλθε στη Λέσβο, έχοντας μαζί του μια αρχαία βυζαντινή εικόνα της Παναγίας, διαστάσεων 0,56X0,62 που παρίστανε τη Θεοτόκο σε προτομή, να βαστάζει στους κόλπους της τον Ιησού Χριστό. Ή εικόνα είχε την επιγραφή «Μήτηρ Θεού Αγία Σιών».

Ό Αγάθων ο Εφέσιος έφερε και αλλά κειμήλια όπως ήταν ένας μικρός αργυρός σταυρός με τίμιο ξύλο, ένα χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Ε’ αιώνα και λείψανα του Αγίου Διονυσίου, προφανώς για να έλθει σε επαφή με την εξόριστη Βασίλισσα και μετά την καταστολή του εικονομαχικού κινήματος να μπορέσει να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη.

Προσκυνητές ανηφορίζουν στην Παναγία Πέτρας για τον εσπερινό Δεκαπενταύγουστου.

Από όλα τα μέρη του νησιού άρχισαν οι Χριστιανοί με πόθο θερμό να ανεβαίνουν στο μοναστήρι του Αγάθωνα, για να προσκυνήσουν το Τίμιο ξύλο και την εικόνα της Παναγίας. Τόση ήταν η προσέλευση του κόσμου όχι μόνο από τη Μυτιλήνη, αλλά και από τα απέναντι Μικρασιατικά παράλια, ώστε γρήγορα αναγκάστηκαν να χτίσουν μεγάλο ναό, ώστε να εξυπηρετεί τις χιλιάδες των προσκυνητών, πού ερχόταν με πεζοπορία ή με τα ζώα τους στη Μεγαλόχαρη.

Και όλοι ήθελαν, λαχταρούσαν να τους αξιώσει ή Χάρη της να πάνε στην Παναγία την “Αγία Σιών”. Έτσι ήταν γνωστή, γιατί έτσι έγραφε πάνω του το Ιερό εικόνισμα, αφού προερχόταν από τα Ιεροσόλυμα. Και λέγοντας πάμε στην «Αγία Σιών» σιγά-σιγά φτιάχτηκε το όνομα «Αγιάσος». Τότε άρχισε να γίνεται και το χωριό γύρω από το Μοναστήρι, που από το όνομα της εικόνας πήρε το όνομα Αγιάσος.

Ο συνεργάτης μας Νίκος Σουτόπουλος και σύζυγός του Αθηνά με τον ιερέα του ναού π. Νεκτάριο Χάιδο μπροστά στο πνευματικό κέντρο και τον ξενώνα της Παναγίας Αγιάσου.

Την ημέρα της γιορτής της Παναγίας, ύστερα απ’ τη καθιερωμένη λειτουργία, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Μυτιλήνη, Ερεσσού και Πλωμαρίου κ. Ιάκωβου και παρισταμένων όλων των εκπροσώπων των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών, έγινε η περιφορά της εικόνας γύρω από το ναό, ενώ οι εορταστικές εκδηλώσεις έφθασαν στο αποκορύφωμά τους με τις μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις στην πλατεία του χωριού.

Στην Αγιάσο, όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος αναβίωσε και η παραδοσιακή εμποροπανήγυρη, που προσέλκυσε πλήθος πιστών αλλά και τουριστών από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο.