Έρευνα: Τι γίνεται με τον Ελληνισμό της Συρίας;

Μία ανάρτηση του Πατριαρχείου Αντιοχείας προ ημερών στο facebook διέρρηξε το πέπλο σιγής, που εδώ και χρόνια έχει σκεπάσει στα ελληνικά ΜΜΕ την ύπαρξη του Ελληνισμού στη Συρία – με ελάχιστες εξαιρέσεις.

Δημοσιεύθηκε προ ημερών από το Πατριαρχείο το γεγονός του εορτασμού την Κυριακή 27 Οκτωβρίου της Εθνικής Επετείου του «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου, με δοξολογία στην Ελληνορθόδοξη μητρόπολη της συριακής πρωτεύουσας και τη μπάντα των Ελληνορθόδοξων προσκόπων να παιανίζει, παρουσία εκπροσώπων της συριακής κυβέρνησης, ομογενούς βουλευτή και διπλωματών (επίτιμων προξένων) της Ελλάδας.

Όπως ανέφερε το Πατριαρχείο Αντιόχειας, «με την ευλογία και την παρουσία του Μακαριωτάτου Πατριάρχη Αντιοχείας και πάσης Ανατολής κ.κ. Ιωάννη Ί γιόρτασε η Ελληνική Κοινότητα στη Δαμασκό την Εθνική Γιορτή του «ΟΧΙ», η οποία συμπίπτει εφέτος με τα εκατό χρόνια από την ίδρυση της ιστορικής Ελληνικής Κοινότητας Δαμασκού».

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν η υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Ρίμα Αλ Καντίρι, ο πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Χαμπίμπ Σαλούμι, η ομογενής βουλευτής Αμίρα Στεφάνου, οι επίτιμοι Πρόξενοι της Ελλάδας Γιώργος Κατίνης (στο Χαλέπι – δηλαδή στην από παλαιά κατοικούμενη από Έλληνες πόλη Βέροια), Αγιούμπ Χανά (στην Λατάκκεια – δηλαδή στην παλαιά Λαοδίκεια), Χάζεμ Ντανιέλ (στην Ταρτούς – δηλαδή Ατάρανδος), τα μέλη της Κοινότητας και αρκετοί  άλλοι φίλοι του Ελληνισμού στην Δαμασκό.

Μετά τη Δοξολογία, απευθύνθηκε ο Μακαριώτατος στο εκκλησίασμα μιλώντας για τις ισχυρές και ιστορικές σχέσεις που συνδέουν τα δύο κράτη, Συρία και Ελλάδα, από την μία, και το παλαίφατο Πατριαρχείο Αντιοχείας με την Εκκλησία της Ελλάδος από την άλλη. Όπως και ευχήθηκε σε όλους χρόνια πολλά. 

Ο Ελληνισμός της Συρίας

Ένα σημαντικό τμήμα του Ελληνικού στοιχείου της Συρίας, ζει σε αρχαίες πατρογονικές εστίες. Στην πραγματικότητα οι πληθυσμοί αυτοί αποτελούν τους απογόνους των Αντιοχέων, δηλαδή των Ρωμιών της Αντιόχειας, οι οποίοι με την 4η Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας (451 μ.Χ.), δεν προσχώρησαν στη Συριακή Ορθόδοξη Εκκλησία, που ακολούθησε τη μονοφυσιτική θεολογική σχολή της Αλεξάνδρειας. Αντίθετα οι Αντιοχείς παρέμειναν μαζί με τους Ρωμαίους στη ρωμαίϊκη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αντιόχειας (δηλαδή την λεγόμενη Ελληνορθόδοξη Εκκλησία), η οποία παρέμεινε μακριά από το σχίσμα υιοθετώντας την δυοφυσιτική ορολογία.

Ένα άλλο σημαντικό τμήμα του Ελληνισμού κατέφθασε στη Συρία μετά την εθνική καταστροφή του 1922 και τη γενοκτονία των ορθοδόξων στην Τουρκία του Κεμάλ. Πολλοί εργάσθηκαν στους γαλλικούς σιδηροδρόμους και γι’ αυτό το λόγο συχνά οι Ελληνικές οικογένειες μιλούσαν και γαλλικά και έστελναν αργότερα τα παιδιά τους για σπουδές στη Γαλλία. Τα παιδιά τους μετά τις σπουδές επέστρεφαν στη Συρία ή έμεναν τελικά στη Γαλλία ή έρχονταν για να εγκατασταθούν και να εργασθούν στην Ελλάδα. Αρκετοί από εκείνους που έμειναν στη Γαλλία, βρέθηκαν τελικά στις Κοινότητες των Ελληνικών Παροικιών, όπως έκαναν και πολλοί Αιγυπτιώτες Έλληνες ή Έλληνες οι οποίοι έφθασαν στη Γαλλία από το Βελγικό Κονγκό κλπ.

Είναι γνωστοί και σε μεγάλο βαθμό καταγεγραμμένοι οι «κύκλοι» των Ελληνικών οικογενειών κυριολεκτικά στις πέντε ηπείρους με συχνούς ενδιάμεσους σταθμούς στις ιστορικές εστίες του γένους.

Μία τέτοια ιστορική εστία του Ελληνισμού υπήρξε και η Συρία. Από την εποχή του Σέλευκου, ενός από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ιδρυτή της δυναστείας των Σελευκιδών, ο Ελληνισμός δεν έχει πάψει να είναι στο χώρο παρών και μάλιστα με μεγάλη επιρροή πολιτισμού. Το Ελληνικό όνομα «Παλμύρα» λέει πολλά.

Σήμερα στην Ελλάδα ζουν αρκετοί Έλληνες καταγόμενοι από παλαιές ελληνικές οικογένειες της Συρίας, οι οποίοι εργάζονται ως ιατροί, πολιτικοί μηχανικοί κλπ. Ενδεικτικές των στενών σχέσεων του ομογενειακού Ελληνισμού της Συρίας με την  πατρίδα καταγωγής είναι οι μικρές ανθρώπινες ιστορίες κάποιων Ελλήνων της Συρίας. Ήρθαν το 1940 στην Ελλάδα με τα δύσκολα μέσα της εποχής και κατατάχθηκαν στον Ελληνικό στρατό ως εθελοντές για να υπερασπισθούν την πατρίδα στο Αλβανικό Μέτωπο. Πολέμησαν σε όλη τη διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου ως Έλληνες ομογενείς στο πλευρό των συμμάχων ενάντια στον ολοκληρωτισμό και τελικά μετά τον πόλεμο επέστρεψαν στη Συρία και συνέχισαν κανονικά τη ζωή τους και τις δουλειές τους στις πατρογονικές τους εστίες. Κάποιοι από τους εθελοντές εκείνους του Αλβανικού Μετώπου ήταν και μέλη των Ελληνικών Παροικιών της Συρίας και μάλιστα ένας διετέλεσε αργότερα και Πρόεδρος της ιστορικής Ελληνικής Κοινότητας Δαμασκού.

Η Ελληνική Κοινότητα Δαμασκού, που ιδρύθηκε πριν 100 χρόνια

Η ιστορική Ελληνική Κοινότητα Δαμασκού υπήρξε μία κοινότητα ιδιαίτερα  δραστήρια. Είχε στις τελευταίες δεκαετίες επαφή και συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και τη Γενική Γραμματεία Αποδήμου Ελληνισμού, είχε επαφή και δικτύωση με τον παγκόσμιο οργανωμένο ελληνισμό, είχε δικό της Μορφωτικό Κέντρο, είχε ιδιωτικό ελληνικό δημοτικό σχολείο και αρκετά άλλα τα οποία μαρτυρούσαν τη δράση της και την αξιοπρεπή της παρουσία στη χώρα της Συρίας. Από όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, μοιάζει σαν να ξεχάστηκε εντελώς ότι στη χώρα αυτή υπάρχει και ακμάζει Ελληνισμός. Όχι ελληνική διασπορά. Ομογενειακός ελληνισμός. Ρωμιοσύνη, που ζει εκεί από πολύ παλαιά.

Η σιγή του πολέμου

Η οικονομική κατάρρευση της Ελλάδας το 2010 και οι περικοπές χρημάτων ανάγκασαν τη Γενική Γραμματεία Αποδήμου Ελληνισμού να σταματήσει από το 2010 να οργανώνει κατασκηνώσεις για τα Ελληνόπουλα του εξωτερικού. Κι έτσι δεν ξαναπήγαν Ελληνόπουλα από τις ελληνικές κοινότητες της Συρίας στην Ελλάδα για να την γνωρίσουν στις καλοκαιρινές εκπαιδευτικές διακοπές του Υπουργείου Εξωτερικών. Η σχέση με τον Ελληνισμό της Συρίας άρχισε να ατονεί. Και μετά ήρθε και ο πόλεμος και σταμάτησαν όλα.

Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν η Γενική Γραμματεία Αποδήμου Ελληνισμού διατήρησε την επαφή με τους οργανωμένους Έλληνες της Συρίας. Μάλλον όχι. Όμως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι οι Έλληνες της Συρίας είναι εκεί. Διαχειρίζονται τις δυσκολίες του πολέμου και αντέχουν και σέβονται τη χώρα όπου ζουν, αφού είναι κι αυτή πατρίδα τους. Δεν ενοχλούν. Εξάλλου ο ελληνικός πολιτισμός πρεσβεύει την ειρήνη, τη δημοκρατία και το σεβασμό προς τον άνθρωπο. Ο Ελληνισμός παραμένει παντού το πλέον ειρηνοποιό στοιχείο και συχνά γι’ αυτό κερδίζει το σεβασμό ή έστω την ανοχή.

Γνωρίζουμε ότι επικράτησε σιγή στον ευρύτερο χώρο της ομογένειας για την ομογένεια της Συρίας. Λες και οι Έλληνες της Συρίας εξαερώθηκαν. Πιθανώς, όλο αυτό υπήρξε μία αναγκαία και συντονισμένη στάση. Αυτά τα γνωρίζει και τα κρίνει το Υπουργείο Εξωτερικών.

Στα τελευταία χρόνια, το μόνο που έχει περάσει στη δημοσιότητα των ελληνικών ΜΜΕ για τη Συρία, εκτός του ολέθριου πολέμου, ήταν η απαγωγή ορθόδοξων ιερωμένων στη Συρία. Όταν δηλαδή τρία χρόνια πριν, απήχθησαν δύο διακεκριμένες μορφές των Χριστιανικών Κοινοτήτων της Συρίας, του Ορθόδοξου Μητροπολίτη Χαλεπίου κ. Παύλου (αδελφού του Πατριάρχη Αντιοχείας Ιωάννη) και του Μητροπολίτη Χαλεπίου κ. Ιωάννη της Συροϊακωβιτικής Χριστιανικής Κοινότητας, χωρίς έκτοτε να απελευθερωθούν ή να διευκρινιστεί η τύχη τους. Εξ όσων είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, οι οικογένειές τους ακόμη αγνοούν την τύχη τους. Οι δύο Μητροπολίτες απήχθηκαν καθώς διεξήγαγαν ανθρωπιστική αποστολή βόρεια της πόλης του Χαλεπίου της Συρίας.

Και τώρα;

Και ήρθε η δημοσίευση του παλαίφατου Πατριαρχείου Αντιοχείας στο facebook, η οποία δημοσιεύθηκε σε διάφορες ελληνικές ιστοσελίδες. Κι έσπασε η σιωπή αρκετών ετών. Και αναρωτιόμαστε. Σήμερα, η νέα κυβέρνηση της χώρας και η νέα διοίκηση του Υπουργείου Εξωτερικών και της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού τι σκοπούς έχουν; Τι σκέφτονται να κάνουν;

Πάντως διαβάσαμε σε κάποια ΜΜΕ πως «Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες μας δρομολογούνται επαφές σε επίπεδο οικονομικό, επενδυτικό μεταξύ υψηλόβαθμων θεσμικών παραγόντων της Ελλάδας με τους αντίστοιχους παράγοντες στη Συρία. Η Κύπρος σύμφωνα με δημοσιεύματα ως το τέλος του χρόνου θα έχει ανοίξει ξανά την Πρεσβεία της στη Δαμασκό».

Ποια θα πρέπει να είναι η εθνική μας συμπεριφορά

Θεωρούμε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να σταθεί στο πλευρό των Ελλήνων της Συρίας. Θα πρέπει να πάνε Ελληνόπαιδα από τη Συρία στην Ελλάδα το προσεχές καλοκαίρι για κατασκήνωση, όπως για πολλά χρόνια γινόταν με τα προγράμματα της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού. Η Κοινότητα Δαμασκού το χρειάζεται επειγόντως και ίσως στην περίπτωση των Ελλήνων της Συρίας, οι συνέπειες της διακοπής των προγραμμάτων της ΓΓΑΕ να είναι πολύ μεγαλύτερες από ό,τι αλλού.

Επιβάλλεται επίσης η πρωτοβουλία και ο συντονισμός για την προσφορά – στην πράξη κι όχι στα λόγια – στα παιδιά Ελληνικής καταγωγής στη Συρία μίας σοβαρής ηλεκτρονικής μεθόδου για τη μελέτη της Ελληνικής γλώσσας και μάλιστα με συνεπή και διαρκή διαδικτυακή υποστήριξη καθηγητών από την Ελλάδα. Αυτά φτάνουν με το παραπάνω για αρχή. Αλλά επείγουν.

Περί βασιλιάδων και ραφτάδων

Κάποιος θα αναρωτηθεί. Γιατί τούτες οι κουβέντες τώρα; Αυτή τη φορά η γκρίνια δεν έρχεται από τις γνωστές μελισσούλες της Panhellenic Post, που συχνά σημαδεύουν τα κακώς κείμενα και μοιράζουν τσιμπήματα.

Με τόσους αναγνώστες που έχει η Panhellenic Post … ήταν θέμα χρόνου να βρεθεί, όπως στο γνωστό παραμύθι, το «παιδί» που φωνάζει με θάρρος μέσα στην αφέλειά του «μα ο βασιλιάς είναι γυμνός», ενώ οι υπόλοιποι παριστάνουν πως θαυμάζουν τα υπέροχα ρούχα του βασιλιά. Μάλλον η δυσάρεστη στιγμή της αλήθειας έχει φθάσει. Η ομογενειακή πολιτική μοιάζει πως δεν υπάρχει στον κόσμο της πραγματικότητας. Είναι σαν τα ρούχα του βασιλιά.

Η στρατηγική για την ομογένεια πάει στην τύχη. Κάποια φαεινή ιδέα έχουν οι κυβερνώντες κάθε τόσο για να την βαφτίσουν ομογενειακή πολιτική μέχρι νάρθει η επόμενη κυβέρνηση για να βαφτίσει κάποια άλλη σοφή ιδέα ως ομογενειακή πολιτική.

Και τώρα θα πρέπει να φωνάξουμε το «ράφτη» ή καλύτερα τους «ραφτάδες» για να μας εξηγήσουν τι σόϊ ρούχα είναι τούτα, που έφτιαχναν τόσα χρόνια για τον Ελληνισμό εκτός Ελλάδας. Κάθε κυβέρνηση που πέρναγε, έβαζε και καινούριους «ραφτάδες». Κάθε φορά νέες σοφές ιδέες και νέες στρατηγικές. Τι έκαναν τόσα χρόνια;

Και θα πρέπει βέβαια νάχουμε το νου μας και στο σημερινό «ράφτη» για τα ρούχα, που ετοιμάζεται να μας ράψει. Γιατί αν μοιάζουν με τα βασιλικά ρούχα που ράβονταν ή στην πραγματικότητα δεν ράβονταν για τα πολλά προηγούμενα χρόνια (με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις), τότε δυστυχώς θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι τελικά τα ρούχα δεν υπάρχουν.

Ο νέος Πρωθυπουργός έβαλε για πρώτη φορά Υφυπουργό για την ομογένεια, έναν ομογενή. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης από χρόνια μιλά για την ομογένεια. Από την πρώτη στιγμή διακήρυξε ότι θέλει να δώσει στην ομογένεια το δικαίωμα της ψήφου, που της δίνει το Σύνταγμα της Ελλάδας. Όλα θετικά. Αλλά χρειάζεται και έργο. Περνούν οι μήνες και δεν βλέπουμε κάτι χειροπιαστό. Επίσης το είδος της συναίνεσης, που απαίτησαν από τον Έλληνα Πρωθυπουργό κάποια κόμματα της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα για το νομοσχέδιο για την ψήφο της ομογένειας, προκαλεί ανησυχία. Έχουν αντιληφθεί τη σημασία της ομογένειας;

Τώρα, που η γνωστή γειτονική χώρα έχει εξελιχθεί σε άξονα του κακού στην περιοχή και απειλεί την Ελλάδα καθημερινά με πόλεμο. Ήδη η Τουρκία και το καθεστώς Ερντογάν έχουν επιλέξει το μοντέλο του υβριδικού πολέμου και επιτίθενται στην Ελλάδα με «πρόσφυγες».

Η Ελλάδα δεν έχει πλέον την πολυτέλεια της ολιγωρίας. Οι καιροί της ευκολίας έχουν περάσει κι έχουν έρθει τα δύσκολα. Για την υπόσταση του Έθνους. Και για το Έθνος θα παλέψουν μόνον οι Έλληνες της Ελλάδας και οι ομογενείς εκτός Ελλάδας. Κανείς άλλος έξω από τα σύνορα της Ελλάδας. Μόνον η ομογένεια. Αυτό θα πρέπει να σκέφτεται το Ελληνικό Κράτος, όταν σχεδιάζει πολιτική για την ομογένεια. Αν σχεδιάζει …

Ιωακείμ Κουροπαλάτης

Σημειώσεις:

  1. Σχετική ανάρτηση του Πατριαρχείου Αντιοχείας στο

https://www.facebook.com/media/set/?set=a.1963966620373708&type=3

 

  1. Ιστοσελίδα εκπαιδευτικών (μεταξύ αρκετών ηλεκτρονικών εφημερίδων που δημοσίευσαν την ανάρτηση του Πατριαρχείου), όπου δημοσιεύθηκε άρθρο με τίτλο «Η ελληνική σημαία υψώθηκε στη Δαμασκό κατά τον εορτασμό της Εθνικής Επετείου του «ΟΧΙ» από τον Πατριάρχη Αντιοχείας και την Ελληνική Κοινότητα Δαμασκού» στο https://www.greekteachers.gr/?p=63870