Κληρονομία Κοινού Λογαριασμού Εξωτερικού

Του Χρήστου Ηλιόπουλου*

Στην σύγχρονη ζωή οι οικονομικές σχέσεις των ανθρώπων επεκτείνονται όλο και συχνότερα και σε χώρες εκτός αυτής στην οποία κατοικούν. Εμφανίζονται, συνεπώς, περισσότερες περιπτώσεις όπου φορολογικός κάτοικος Ελλάδος τυγχάνει να είναι συγκύριος κοινού τραπεζικού λογαριασμού σε τράπεζα του εξωτερικού. Σε περίπτωση που αποβιώσει ο έτερος συγκύριος του κοινού τραπεζικού λογαριασμού της αλλοδαπής, γεννάται το ερώτημα εάν ο κάτοικος Ελλάδος έχει υποχρέωση να καταβάλει φόρο κληρονομίας ή άλλον φόρο στην Ελλάδα για το χρηματικό ποσό που μένει στον λογαριασμό εξωτερικού.

Κατ’ αρχάς στην Ελλάδα ισχύει από το 1932 μέχρι και σήμερα νόμος που ορίζει ότι σε κοινό λογαριασμό μπορεί να έχει τεθεί όρος ότι σε περίπτωση θανάτου ενός εκ των συνδικαιούχων, το ποσό της κατάθεσης περιέρχεται αυτοδικαίως στον επιζώντα δικαιούχο του λογαριασμού, ο οποίος δεν θεωρείται ότι κληρονομεί το ποσό αυτό και έτσι δεν υποχρεούται να πληρώσει φόρο κληρονομίας. Ζήτημα ανέκυπτε με την διαφοροποίηση που γινόταν μεταξύ τραπεζικών λογαριασμών που τηρούνται σε τράπεζα στην Ελλάδα και λογαριασμών που τηρούνται σε τράπεζα του εξωτερικού. Συγκεκριμένα, η ελληνική φορολογική διοίκηση δεχόταν ότι ο εναπομένων συνδικαιούχος τραπεζικού λογαριασμού δεν καταβάλλει φόρο σε περίπτωση θανάτου του έτερου συνδικαιούχου, μόνον εφόσον ο κοινός τραπεζικός λογαριασμός τηρείται στην Ελλάδα. Αν ο λογαριασμός τηρείται στο εξωτερικό, τότε η απαλλαγή δεν ίσχυε, κατά την ελληνική εφορία και ο επιζών συνδικαιούχος κοινού τραπεζικού λογαριασμού εξωτερικού έπρεπε να πληρώσει φόρο κληρονομίας.

Επειδή το καθεστώς αυτό θεωρήθηκε ότι παραβιάζει το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικώς με τον θεμελιώδη κανόνα της ελευθερίας κινήσεως, μεταξύ άλλων και κεφαλαίων εντός Ε.Ε., εισήχθη νομοθεσία στην Ελλάδα με ισχύ από 28 Μαρτίου 2022, σύμφωνα με την οποία δεν γίνεται πλέον διάκριση μεταξύ λογαριασμών που τηρούνται στην Ελλάδα και λογαριασμών του εξωτερικού και συνεπώς παρέχεται η απαλλαγή και στον επιζώντα συνδικαιούχο λογαριασμού εξωτερικού, ο οποίος γίνεται δεκτό πλέον και από την ελληνική φορολογική αρχή ότι δεν υποχρεούται να πληρώσει φόρο κληρονομίας για το ποσό που βρίσκεται στον κοινό τραπεζικό λογαριασμό, ακόμα και αν ο λογαριασμός τηρείται σε τράπεζα του εξωτερικού.

Βασική, ωστόσο, προϋπόθεση για την μη καταβολή φόρου είναι ο θάνατος του συνδικαιούχου του κοινού τραπεζικού λογαριασμού εξωτερικού να έχει λάβει χώρα μετά την 28-3-2022, ημερομηνία κατά την οποία άρχισε να ισχύει ο νέος νόμος στην Ελλάδα.

Μία άλλη βασική προϋπόθεση είναι στα έγγραφα του ανοίγματος του κοινού τραπεζικού λογαριασμού να αναγράφεται ρητώς ο όρος ότι σε περίπτωση θανάτου ενός των συνδικαιούχων του λογαριασμού, το ποσό της κατάθεσης περιέρχεται αυτοδικαίως στον εναπομένοντα συγκύριο του λογαριασμού. Πρέπει δηλαδή να υφίσταται εγγράφως αυτός ο όρος στα έγγραφα που υπογράφονται κατά το άνοιγμα του κοινού τραπεζικού λογαριασμού του εξωτερικού και σε περίπτωση ελέγχου να μπορεί ο φορολογούμενος στην Ελλάδα να αποδείξει εγγράφως την ύπαρξη του συγκεκριμένου όρου στον κοινό τραπεζικό λογαριασμό εξωτερικού.

Τρίτη βασική προϋπόθεση είναι ο κοινός λογαριασμός να τηρείται σε χώρα που θεωρείται ότι είναι συνεργαζόμενη με την ελληνική φορολογική αρχή αναφορικώς με θέματα ανταλλαγής πληροφοριών για φορολογικές υποθέσεις. Για να εφαρμοσθεί δηλαδή από την ελληνική φορολογική αρχή η ευνοϊκή διάταξη της μη φορολόγησης του υπολοίπου κοινού τραπεζικού

λογαριασμού εξωτερικού μετά τον θάνατο του συνδικαιούχου, πρέπει η χώρα που τηρείται ο λογαριασμός να μην ανήκει στον κατάλογο των κρατών που σύμφωνα με τις προδιαγραφές του ΟΟΣΑ, δεν συνεργάζονται με άλλα κράτη προκειμένου να παράσχουν πληροφορίες που βοηθούν στην καταπολέμηση της φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να καταβάλει ο φορολογούμενος Ελλάδος στην περίπτωση κατά την οποία επιθυμεί να χρησιμοποιήσει το υπόλοιπο του (πρώην κοινού) λογαριασμού εξωτερικού, που εισήγαγε στην Ελλάδα, για κάλυψη τεκμηρίων, του πόθεν έσχες ή για αγορά ακινήτου, διότι μπορεί να απαιτηθεί να έχει υποβάλει σχετική φορολογική δήλωση για το εν λόγω ποσό στην Ελλάδα, παρά το ότι δεν υποχρεούται να πληρώσει φόρο κληρονομίας ή εισοδήματος γι’ αυτό. Τέλος, εάν ο θανών συνδικαιούχος του κοινού λογαριασμού εξωτερικού ήταν φορολογούμενος Ελλάδος, η ελληνική φορολογική αρχή θα ζητήσει απόδειξη ότι δήλωνε τα ποσά του υπολοίπου του λογαριασμού ως εισόδημα στην Ελλάδα ή ότι τα ποσά αυτά καλύπτονται από άλλες αιτίες νόμιμης κτήσεως.

*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος

είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Master of Laws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr